M. Göker Sarp
Üretimde Dijital Olgunluk: Türkiye Sanayisinin Yeni Rekabet Ölçüsü
Dijital dönüşüm artık “bir gün yapılması gereken bir proje” değil; doğrudan rekabet gücünü belirleyen bir unsur.
Ancak birçok ERP veya MES projesi, teknik nedenlerle değil, kurumsal hazırlık eksikliği nedeniyle başarısız oluyor.
Bugün her fabrikanın kendine şu soruyu sorması gerekiyor:
“Gerçekten dijitalleşiyor muyuz, yoksa sadece bir sistem mi kuruyoruz?”
Türkiye’de üretim şirketleri dijital dönüşüm yolculuğuna başlamış durumda, ancak bu yolculuk henüz derinleşmiş değil.
Çoğu işletme hâlâ “izlenebilirlik” aşamasında.
Olgunluğunuzu Ölçmeden Dönüşüm Olmaz
Bir fabrikanın dijital olgunluk seviyesini görmek için şu beş soruya dürüstçe cevap vermesi yeterli:
1.ERP sistemi tüm departmanlarda aktif olarak kullanılıyor mu?
2.Üretim verisi (miktar, duruş, fire) doğrudan sistemden geliyor mu?
3.Bakım ve kalite süreçleri dijital ortamda yürütülüyor mu?
4.Yöneticiler günlük performansı dijital panolardan izliyor mu?
5.Dijital dönüşümün sponsoru belli mi?
Beş “evet” varsa, doğru yoldasınız. Daha azı varsa, önce temelleri sağlamlaştırmak gerekiyor.
ERP’nin Gücü, MES’in Gerçek Zamanlı Aynasıyla Tamamlanır
ERP projeleri planlama, stok ve maliyet tarafında güçlüdür;
ama üretim sahası çoğu zaman hâlâ kara kutu gibidir.
İşte MES (Manufacturing Execution System) tam burada devreye girer.
Makine verisi, duruş nedenleri, OEE, kalite sapmaları, iş emirleri...
Hepsi artık anlık ve görünür hâle gelir.
Küresel MES pazarı bugün yaklaşık 15 milyar dolar büyüklüğünde.
Önümüzdeki 5–6 yılda bu rakamın ikiye katlanması bekleniyor.
Türkiye’de de özellikle otomotiv yan sanayi, beyaz eşya ve savunma sektörlerinde sahadan veri toplama talebi son üç yılda hızla arttı.
Artık birçok işletme, MES’siz ERP’nin eksik kaldığını fark etmiş durumda.
Süreci Değil, Ürünü Yönetmek
Mühendislik yoğun firmalarda yeni gündem PLM (Product Lifecycle Management).
Türkiye’de hâlâ az bilinen bu alan, ürün verisini yöneten şirketlerde çarpıcı farklar yaratıyor.
Bugün birçok üretici tasarım verisini hâlâ CAD dosyalarıyla yönetiyor.
Sonuç: kaybolan revizyonlar, karışan dokümanlar, hatalı üretimler…
PLM bu karmaşayı ortadan kaldırıyor.
Ürün ağacı, revizyonlar, kalite kayıtları, hatta servis verisi tek bir dijital omurgada birleşiyor.
Küresel PLM pazarı yaklaşık 28 milyar dolar büyüklüğünde ve yıllık %8 oranında büyüyor.
Bulut tabanlı modellerin yaygınlaşmasıyla Türkiye’de de özellikle AR-GE yoğun ve ihracat odaklı şirketlerde PLM bir zorunluluk hâline geliyor.
MES ve PLM: Dijital Olgunluk Zincirinin Halkaları
-Temel seviye: ERP var ama sahadan veri yok → MES’e giriş zamanı.
-Orta seviye: ERP + MES birlikte çalışıyor, ancak ürün verisi dağınık → PLM’e geçiş zamanı.
-İleri seviye: ERP, MES ve PLM aynı ürün ağacından besleniyor → kalite, bakım ve enerji yönetimi entegre.
İşte bu nokta, dijital dönüşümün gerçekten başladığı yer.
Çünkü artık veri yalnızca toplanmıyor; birbirini tamamlıyor.
Dijital Dönüşüm Sürecinde Türkiye Sanayisinin Önündeki Üç Net Öncelik
1.Ölçmeden yatırım yapmamak.
Dijital olgunluk skoru olmadan dönüşüm planı hazırlanmaz.
2.Üretim sahasını görünür kılmak.
ERP’den sonra en kritik adım, üretim verisinin canlı izlenmesidir.
3.Ürünleri tek kaynaktan yönetmek.
PLM, özellikle mühendislik ve kalite yoğun işletmelerde fark yaratır.
Gerçek Olgunluk Kültürle Başlar
Gerçek dijital olgunluk, teknolojiyi değil, kültürü dönüştürmekle başlar.
Artık Türkiye sanayisi dijitalleşmenin nedenini değil, nasılını konuşmalı.
Kazananlar, teknolojiyi sadece kuranlar değil, onu süreçlerine entegre edenler olacak.
Dijital olgunluk, sanayinin yeni rekabet ölçüsüdür.
Ve bu ölçüyü yükseltmek, her işletmenin kendi elindedir.
MES’in En Hızlı Yükseldiği Sektörler
-Otomotiv: Global zincirlerin anlık veri talepleri
-Savunma ve Havacılık: İzlenebilirlik ve kalite dokümantasyonu
-Gıda: Parti takibi ve regülasyon gereklilikleri
-Makine İmalatı: Duruş ve performans analizleri
PLM’e Geçmekte Gecikmemesi Gereken Şirketler
-Revizyon yoğun mühendislik firmaları
-AR-GE’si güçlü üreticiler
-Global OEM’lere tedarik yapanlar
-Kalite ve dokümantasyon denetimlerine tabi sektörler
Yazıdaki küresel pazar büyüklükleri ve oranlar; MarketsandMarkets, Fortune Business Insights ve Allied Market Research 2024 raporlarından derlenen ortalama tahminlerdir.
Türkiye’ye ilişkin değerlendirmeler saha gözlemlerine dayanmaktadır.




