Doruk Yönetim Kurulu Üyesi & ProManage Genel Müdürü Aylin Tülay Özden: Sanayide Geleceğe Hazırlanma Sohbetleri–4

Sanayide Geleceğe Hazırlanma Sohbetleri - 4

Daha önceki dijitalleşme sohbetlerimizde Sanayide geleceğe hazırlanmak için “ürün tasarımı”, “işletmede inovasyon kültürü”, “üretim maliyeti” ve “teslim hızı” konularında gelişerek rekabetçi olabilmek gerektiğini belirtmiş; maliyet ve teslim hızını iyileştirme yöntemleri  konularını irdelemeye devam ederek  üretim hatlarında düzenli performans ölçümü, kayıp analizi ve sistematik performans iyileştirme çalışmaları yapılmıyor ise üretim süresi boyunca ortaya çıkan satılabilir ürün miktarının olması gerekenin %40’ı mertebelerinde olduğunu (dünya ortalaması…), bunu %85’lere çıkarmanın WCM hedefi olduğunu; kayıp süre analizlerinde ise % 80 kayıp sürenin planlama operasyonları ile giderilebilecek nitelikte olduğunu; proaktif davranabilme halinde kapatılma potansiyelinin çok yüksek olduğunu irdelemiştik.

Üretimde proaktifliği eksiksiz sağlamak için, ISA 95 standardına göre MOM (Manufacturing Operations Management) konsepti hakkında bilgi vererek üretim, bakım, kalite&test, stok operasyonlarını sistematik tanımlamak, yönetmek, anlık izlemek, analiz ederek iyileştirmek ile yapılabileceğini; bu amaçla da üretimde dijital uygulamalar piramiti çerçevesinde en alttan en üste dek IıoT, MES/MOM/ERP/BI araçlarını kullanarak proaktif olunabileceğini irdelemiştik.

Bu ayki konumuz, sanayimizin geleceğe hazırlanması için hangi uygulamaların hangi sıra ile hayata geçirilmesi gerekir? En faydalı, kazanımı yüksek, uygulaması kolay, mümkünse kendi kendini finanse ederek bir sonraki aşamanın maliyetini işletmeye kazandıran dijitalleşme yol haritasının tanımı nedir?

Çoğu işletme reaktiftir.

Reaktif işletmelerde, günlük hayatta olaylar oldukça bunlara reaksiyon gösterilerek işleyiş sürdürülür.  Gerçek zamanlı olmayan ve gerçek zamanda takip edilemeyen planlama yapılır, üretim anlık takip edilemediği için yeterli miktar üretim yapılıp yapılmadığı net olarak bilinemez, bir işin bittiğine karar verildikten sonra hangi işe geçileceği operatöre ve iş değişim ekiplerine bildirilir. Makinede duruş ve arıza olduğunda aksiyona geçilerek ne yapılacağına karar verilir. İşletmede nelerin darboğaz oluşturduğu, hangi aksaklıkları gidermeninin sonuçlara nasıl bir etki yapacağı bilinemez. Sorunlar oluştukça çözülür. Verilere dayalı analizler yapılarak sistemsel sorunlar, bunların kök nedenleri tespit edilip sistematik giderilmeleri konusunda süreçler bulunmaz. Çoğu zaman birkaç gün öncesinin durum raporlarına bakılarak; bir anlamda dikiz aynasına bakılarak yolda ilerlenmeye çalışır.

Proaktifleşmek, bir işletmenin temel iş akışı ve yönetsel kayıplarını azaltır, üretim hızında, üretim miktarında, kaliteli üretim oranında, teslim zamanlarında dolayısıyla müşteri memnuniyeti ve karlılıkta çok önemli kazançlar elde edilmesini sağlar.

Proaktif işletmeye dönüşme yolunda ilk adım, verilere dayalı kararlar verilmesi, işletmede akışın şeffaflaşması, kayıpların ölçülerek giderilmesi, hızın, performansı artması,  dağınık işleyişten sistematik, disiplinli, ölçülen ve sürekli iyileşen dinamik bir işletmeye dönüşülmesi konusundaki değişim ve dönüşümün kabul edilmesi ve kültürel dönüşümün başlatılabilmesidir. Proaktif işletmeler, düzenli, sistematiktir. Anlık sorunlar oluşmayacak; üretim hattı durmayacak, kalite problemleri olmayacak, eksik ya da fazla üretim yapılmayacak, teslim süreleri aşılmayacak şeklide, işletmenin darboğazlarını, iyileştirmeye açık unsurlarını, tekrarlı problemlerini tespit etmiş; önlemlerini alarak iyileştirmiş ve/veya gidermiş; bir anlamda yangın çıkmaması için tüm önlemlerini almış; yangın söndürme ile değil de işlerini ileri götürme ile uğraşan işletmelerdir.

Proaktifleşen bir işletmede birim zamandaki üretim miktarları eski duruma oranla tipik olarak %100 artmış yani iki katına çıkmıştır. Bu birim zamandaki işçilik, fabrika genel giderleri, enerji maliyeti v.s. eski giderler ile aynıdır. Fabrikanın birim ürün maliyeti eskisine oranla ciddi miktarda azalmış olmakla birlikte hızı çok arttığı için ve sistematikleştiği için kalite, teslim süresi maliyet avantajı sayesinde tercih edilen tedarikçiye dönüşmüştür.

Proaktif işletmeler öncelikle zamanı son derece verimli kullanır, veriye dayalı olarak analizler yaparak, darboğaz ve iyileştirmeye açık alanlarını hassas biçimde tespit ederler ve işletmeyi iyileştirme faaliyetlerine yeterli zamanı ayırırlar.  

İşletmede veriler operatörden genel müdüre kadar her aşamadaki yetkili ile anlık ve şeffaf olarak paylaşıldığı için iyileştirmeye açık alanlar, darboğazlar herkes tarafından net bir şekilde algılanır.Ortak algı, dil ve hedef birliğinin kurulması ve dönüşümün yönetilmesi açılarından anlık veriye dayalı canlı ve şeffaf sistemlerin kullanılması çok faydalıdır. Bu sistemler de zaten dijital uygulamalar olarak dijitalleşmenin en temel parçasıdırlar.

Bu aşamada kullanılması uygun olan sistemler sırası ile şunlardır;

- İşletme ve makine bazında üretimi izleme, işletmeyi tanıma sistemleri,

- Üretim performans ölçümü, darboğaz ve kayıp analiz sistemleri,

- ERP'ler ( Siparişten sevkiyata tüm işletmenin finans, mali, üretim ve stok operasyonlarını yönetmek için,

- MES/MOM ( Üretim, bakım, kalite & test operasyonlarının yönetimi için…) sistemleri,

İşletme proaktifleştikten ve bunu içselleştirdikten sonra tekrarlı, çözülemeyen problemler ve ileri düzey iyileştirmeler için yapay zeka ve kestirimci uygulamalardan faydalanılarak daha detaylı sistemler; kestirimci kalite, kestirimci bakım, yapay zekaya dayalı bilgisayarlı görme ve algılama sigtemleri v.s. gibi uygulamalar hayata geçirilir. İşletme prediktifleşir ve proaktiflik ile çözemediği konularda ileriyi tahminleme amacı ile yapay zekadan faydalanır.

Bir sonraki aşama Otonom işletmelere doğru giden, “prescriptive” işletmedir. Yapay zeka topladığı veriler ve o güne dek yaşanan durumları işleyerek hangi zamanda ne tür aksiyonların alınması gerektiğini belirler ve ilgilere bildirir.

Bu ayın konusu olan kendini finanse eden dijital dönüşüm, öncelikle işletmede iyileştirme çalışmaları yaparak verimliliğini artırma yolu ile maliyet düşürme ve üretim miktarını artırma; hemen sonrasında  ERP ve MES sistemleri kurarak süreç ve sistemleri sürdürülebilir hale getirme, işleyişi, kaliteyi, müşteri memnuniyetini mükemmel hale getirme, devamında darboğaz ve tekrarlı sorunları kestirimci uıygulamalar ile oluşmadan önce tespit etme, giderme ve dolayısı ile kalıcı halde yok etme;  ilerleyen aşamada ise belli alanlarda otonomlaşarak günlük aksiyonların yükünü bir miktar sistemlere bırakma şeklinde düşünülebilir. Bu sıra ile yapılan dönüşüm, yüksek gelir elde edilmesini sağlayarak kendi kendini finanse edecek, hem firma gelirleri ve karlılığı hızla artacak, hem de sürdürülebilirlik ve müşteri bağlılığı konularında uygun adımlar atılmış olacaktır.

Peki bu sıralamada firmalar neler yaşayacaktır bir sonraki ay da bu konudaki yaşanmış örneklerden de yola çıkarak ne tür değişimler ile ilerleniyor paylaşmak isterim. Güzel bir ay geçirmenizi dilerim…

Sevgi ve saygılarımla…

Doruk Yönetim Kurulu Üyesi & ProManage Genel Müdürü
Aylin Tülay Özden