Barbaros Demirci
Plastik Ambalaj Sektörü 2021 Yılında Yüzde 7 Büyüdü
Salgın sürecinde, evde kalma ekonomisinin yükselmesi nedeniyle artan dijital teslimat siparişlerini karşılamak için ambalajlara olan talep artış göstermiştir. Tek kullanımlık ambalajlara yönelik talep seviyelerinin salgın sonuna kadar yüksek kalması beklendiğinden, ambalaj üreticilerinin değişen tüketici tercihlerine uyum sağlamaları gerektiği anlaşılmaktadır. Tüketiciler daha önce ambalajlarda büyük ölçüde görünüme önem verirlerken, artık hijyen faktörlerine daha fazla odaklanmışlar ve paketlenmiş bir ürünün ne kadar korunduğuna ve ambalajın mikrop veya virüssüz olup olmadığına öncelik verir duruma gelmişlerdir. Ambalajların tedarik zincirinde oynadığı temel rol, covid-19 bu tedarik zincirlerini bozmaya başladığında daha iyi anlaşılmıştır. Ambalaj şirketleri, tedarik zincirindeki kaynak sıkıntısı ve kesintilerle uğraşırken, artan talebe cevap vermek için çaba göstermişlerdir. Ambalaj sektörü pandemi boyunca güçlü olduğunu kanıtlamış olmakla birlikte, sektördeki şirketleri, dijital dönüşüm için yeni teknolojiye ve yazılıma büyük yatırım yapmak zorunda bırakmıştır.
2017 – 2021 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %2,4, değer bazında da %3,5 artan plastik ambalaj malzemeleri üretimi, 2021 yılında 2020 yılına kıyasla miktar bazında %6,8 ve değer bazında %17,9 artmıştır. 2021 yılında plastik ambalaj malzemeleri üretimi 4,2 milyon ton ve 14,7 milyar dolar olarak gerçekleşerek miktar ve değer bazında tarihi rekor düzeyine erişmiştir. Türkiye’de toplam ambalaj sektör üretimi içinde plastik ambalaj sektör üretimi %40 civarında paya sahiptir.
2017 – 2021 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %1,1 değer bazında da %2 artan plastik ambalaj malzemeleri ithalatı, 2021 yılında 2020 yılına kıyasla miktar bazında %13,1 ve değer bazında %21,8 artarak 487 bin ton ve 2,1 milyar dolara çıkmış ve tarihi rekor düzeyine ulaşmıştır. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri ithalatı, toplam plastik malzemeleri ithalatı içinden miktar bazında %74 değer bazında da %59 pay alırken, 2021 yılında miktar bazında payı aynı kalırken, değer bazında %61’e çıkmıştır.
Plastik ambalaj malzemeleri 80’in üzerinde ülkeden ithal edilmektedir. En çok ithalat yapılan 10 ülkenin 2021 yılında toplam ithalattan aldığı pay miktar bazında %72 değer bazında da %77 olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılında Almanya, Çin, İtalya, G. Kore ve Fransa toplam ithalat içinde ilk 5’e giren ve toplam ithalattan değer bazında %60 pay alan ülkeleri oluşturmuştur. Plastik ambalaj malzemeleri ihracatının toplam ambalaj sanayi ihracatı içindeki payı %66 düzeyindedir.
2017 – 2021 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %11,4 değer bazında da %13 artan plastik ambalaj malzemeleri ihracatı, 2021 yılında 2020 yılına kıyasla miktar bazında %11,2 ve değer bazında %27,7 artmıştır. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri ihracatı 1,4 milyon ton ve 3,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve tarihi rekor düzeyini gerçekleştirmiştir.
2020 yılında toplam plastik ambalaj malzemeleri ihracatından, ithalatta olduğu gibi, miktar ve değer bazında en büyük payı 3920 GTİP nolu plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar almıştır. Toplam ihracatta önemli pay alan diğer bir kalem de 3923 GTİP nolu eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsüller oluşturmuştur. Söz konusu dönemde ihracatı en yüksek artan mamul grubu miktar bazında %15,5 ve değer bazında da %34,5 ile 3921 GTİP nolu plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlarda gerçekleşmiştir. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri ihracatı, toplam plastik malzemeleri ihracatı içinden miktar bazında %53 değer bazında da %55 pay alırken, 2021 yılında payı miktar bazında aynı kalmış değer bazında %54’e gerilemiştir.
Türkiye, 150’nin üzerinde ülkeye plastik ambalaj malzemeleri ihraç etmekte olup, 2021 yılında en büyük 10 pazar, toplam ihracatımızdan miktar bazında %54, değer bazında da %53 pay almıştır. 2021 yılında İngiltere, Almanya, ABD, İsrail ve Irak plastik ambalaj malzemeleri ihraç ettiğimiz ve toplam ihracattan değer bazında %35 pay alan ilk 5 büyük pazarını oluşturmuştur.
Türkiye, toplam plastik ambalaj malzemeleri dış ticaretinde miktar ve değer bazında dış ticaret fazlası veren net ihracatçı bir ülkedir. 2017 – 2021 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %19,2 değer bazında da %39,2 artan plastik ambalaj malzemeleri dış ticaret fazlası, 2021 yılında 2020 yılına kıyasla miktar bazında %10,3 ve değer bazında %35,1 artmıştır. 2021 yılında plastik ambalaj malzemeleri dış ticaret fazlası 922 bin ton ve 1,83 milyar dolar olarak gerçekleşerek tarihi rekor düzeyine erişmiştir.
2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri ihracatında kg başına 1,3 dolar katma değer yaratılabilmiş iken katma değer 2021 yılında 1,1 dolara inmiştir. 2020 yılında yaratılan katma değerin birim ihracat fiyatına oranı %54iken bu oran 2021 yılında %39’a gerilemiştir.
2017 – 2021 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %0,7 azalan, değer bazında da %1,1 artan plastik ambalaj malzemeleri iç pazar tüketimi, 2021 yılında 2020 yılına kıyasla miktar bazında %5,8 değer bazında da %15,8 artmıştır. 2021 yılında plastik ambalaj malzemeleri iç pazar tüketimi 3,31 milyon ton ve 12,88 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve değer bazında tarihi rekor düzeyine ulaşmıştır.
2021 yılında miktar bazında toplam üretimin %33’ü ihraç edilmiş, yurtiçi tüketimin %15’i ithalatla karşılanmıştır. Söz konusu dönemde değer bazında toplam üretimin %26’sı ihraç edilmiş, yurtiçi tüketimin %16’sı ithalatla karşılanmıştır.
Ürün alanları bakımından toplam pazarın %55’ini oluşturan ve tüm ambalaj sanayinin en büyük alanı olan gıda ambalajlarının, plastik ambalajlar için en önemli büyüme pazarı olacağı bilinmektedir. Piyasanın büyümesine, tek ve iki kişinin yaşadığı evlerin ve yaşlıların sayısındaki artış gibi demografik gelişmeler katkı vermektedir.
Sektörün en önemli sorunu hammadde teminidir. Plastik ambalaj sektörünün hammadde ihtiyacının % 85’i ithalatla karşılanmaktadır. Hammadde fiyatları tüm dünyada artmakta ve Türkiye’ye de yansımaktadır. Bu nedenle öncelikli olarak plastik hammadde üretimi için ülkemizde büyük yatırımlara destek verilmesi gerekmektedir. Hammadde üretimine ağırlık verecek bu tür yatırımların üreticilerin maliyetlerini de uzun vadede indireceği ve ihracat hızını artıracağı bilinmektedir. Yüksek katma değerli ürünler üretip uluslararası arenada daha rekabetçi bir yapıya sahip olmak mümkündür. Diğer sıkıntılı bir konu da lojistikte konteyner bulunamamasıdır. Lojistik merkezlerinin oluşturulması ile bu sorunun üstesinden gelinebileceği düşünülmektedir.
Sürdürülebilir bir çevre için Avrupa, Yeşil Mutabakatı (European Green Deal), Döngüsel Ekonomi ve Geri Dönüşüm vizyonunu gündeminde tutmaktadır. Salgın süresince yani belirsizliğin ve riskin arttığı dönemde bile sürdürülebilir bir çevre için gerekli hazırlıkları yapan ülkeler uluslararası alanda da güvenilirliklerini sağlamlaştırmışlardır. Avrupa Birliği de 2050'de iklim nötr hedefi çerçevesinde Avrupa Yeşil Mutabakatını kademeli olarak hayata geçirmeyi hedeflemekte ve sektör, karbonsuz ekonomiye geçiş sürecini yakından takip etmektedir.