Metro İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Fatih Gültekin: Metro İstanbul için Üniversal Pantograf Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması

Metro İstanbul için Üniversal Pantograf Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması

Türkiye’nin en büyük kent içi raylı sistem işletmecisi Metro İstanbul olarak, işletmesini yaptığımız 241,35 km uzunluğundaki 18 hattımızda, 234 istasyonumuzda günde 3 milyonu aşkın yolcumuza ulaşım hizmeti sunuyoruz. Raylı sistem işletmeciliği alanındaki 36 yıla yakın tecrübemizin yanı sıra; teknik bakım, Ar-Ge ve proje üretimi, müşavirlik hizmetleri, raylı sistemler sektörüne nitelikli teknik personel yetiştirmek amacıyla kurduğumuz Metro İstanbul Akademi’de ve faaliyet gösterdiğimiz tüm alanlarda istikrarlı bir şekilde büyümeye devam ediyoruz.

2023 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanımız Sayın Ekrem İmamoğlu’nun da katılımı ile açılışını gerçekleştirdiğimiz tescilli Ar-Ge Merkezi’mizde ülkemizin raylı sistemler sektörünün dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla projeler geliştiriyoruz. Bu projelerden biri de envanterimizde bulunan pantografları üniversal bir tasarımla standartlaştırma amacını taşıyan Universal Pantograf Sistemi.

Elektrikle çalışan demir yolu araçlarının hayati bir parçası olan pantograf, Metro İstanbul’un envanterindeki 12 farklı demir yolu aracında farklı modellerde kullanılıyor.

EN 50206-2 demir yolu ekipmanı standardına uygun olarak yürüttüğümüz çalışma kapsamında operasyonel tecrübemiz ve Ar-Ge kapasitemiz ile mevcut pantograf modelleri ve katener sistemlerini detaylı bir şekilde inceledik. Her bir pantograf modelini kapsamlı bir şekilde inceledik ve bu incelemeler sonucunda Poka-Yoke ilkelerini temel alarak hataların olmasını önleyen, maliyet etkin, yüksek performanslı ve bakımı kolay bir üniversal pantograf tasarımı geliştirdik. Çeşitli malzemeler üzerinde yaptığımız testler sonucunda en uygun malzemeyi belirledik ve katener sistemine zarar vermeden, maksimum güvenlik sağlayacak şekilde olası kazalara karşı koruma özelliklerini gözeterek tasarım sürecini tamamladık.

Üniversal pantografın tasarımında, montaj braketi multi yapıda tasarlandı. Bu yapı, farklı demir yolu araçlarına uyum sağlayabilme yeteneğini artırmakta ve geniş bir uygulama alanı sunmaktadır.

Kaynaklı parçaların sayısı azaltılarak hem imalat süresi kısaltılmış hem de yapısal bütünlük güçlendirilmiştir. Bu değişiklik, üretim maliyetlerini düşürmekte ve bakım süreçlerini basitleştirmekte büyük rol oynamaktadır. Pan gergi kolunun dört noktadan ayarlanabilir olması bakım ekibinin iş yükünü büyük oranda düşürecektir.

Lineer aktuatör bağlantı braketi, montaj ve demontaj işlemlerinin kolaylaştırılması amacıyla yeniden tasarlandı. Bu sayede, bakım ekipleri tarafından yapılan işlemler sırasında zaman tasarrufu sağlanmakta ve iş güvenliği artırılmaktadır. Rulmanların ömrünü uzatmak için tasarıma yağlama noktaları eklenmiş, bu da sürekli yağlama sağlayarak rulman yıpranmasını minimuma indirmekte ve operasyonel verimliliği artırmaktadır.

Ayrıca, kolay ve pratik baskı ayarı için tasarıma özel ayar noktaları eklendi. Doğru baskı ayarı yapılması neticesinde, pantografın katener hattı ile olan etkileşimini optimize etmekte, enerji transfer verimliliğini artırmakta ve sistemin genel performansına olumlu katkıda bulunmaktadır. Bu tasarım iyileştirmeleri, üniversal pantograf sistemini daha dayanıklı, güvenilir ve ekonomik kılmaktadır.

Bu mühendislik geliştirmeleri, Metro İstanbul için geliştirilen üniversal pantograf sisteminin hem teknik özelliklerini hem de kullanıcı deneyimini önemli ölçüde iyileştirerek, demir yolu taşımacılığının gelişmesine katkıda bulunacaktır.

Üniversal Pantograf Sistemi, detaylı statik ve dinamik sonlu eleman analizlerinden geçirildi. Bu analizler, pantografın tasarım isterlerine uygun olduğunu ve burkulma ile kırılma noktalarında beklenen performansı gösterdiğini ortaya koymaktadır.

Üretime yönelik 3D modelleme, teknik çizimlerin hazırlanması ve BOM listelerinin oluşturulması işlemleri tamamlandı. Universal Pantograf sistemi için özel profil tasarımı, montaj fikstürleri ve test düzenekleri tasarlandı. Projenin ilerleyen fazında araçlarda dinamik testler yapılacaktır.

Bu ve benzeri projeler, Türkiye’de raylı sistemler ile seyahat eden her iki kişiden birini taşıyan Metro İstanbul’un geliştirdiği Universal Pantograf Sistemi’ne geçiş, sadece Metro İstanbul’un yararına olan bir proje değildir. Bu yenilikçi yaklaşım, aynı zamanda sektördeki diğer oyuncular için de bir örnek teşkil ederek, genel olarak demir yolu taşımacılığının kalitesini ve güvenilirliğini artırma potansiyeline sahiptir.

Metro İstanbul olarak, çalışmalarına devam ettiğimiz yenilikçi projelerimiz ile sektörümüzün gelişimine liderlik etmeye devam edeceğiz.

Fatih Gültekin
Metro İstanbul
Genel Müdür Yardımcısı