Ekim 2019 Emtia Fiyat İndeksi

GENEL GÖRÜNÜM

Değerli Meslektaşlarımız,

Satınalma ve tedarik yönetiminde dijital dönüşüm tüm hızıyla devam ediyor. Ve bu dönüşümün içinde yer almak, rekabetçi kalmak açısından giderek daha fazla önem taşıyor. 2019 yılında PwC tarafından yapılan “Dijital Satınalma Anketi”nde bize bu gerçeği yansıtıyor. Ankete göre; büyüklüğü, faaliyet sektörü ve dijital olgunluk seviyesi ne olursa olsun süreçlerin dijitalleştirilmesi, organizasyonların sadeleştirilmesinden sonra, satınalma ve tedarik birimlerinin ikinci önceliği konumunda yer alıyor. Mannheim Universitesi tarafından tarafından yapılan 2019 CPO anket sonuçlarına göre, satınalma birim yöneticilerinin %83.9’u dijital dönüşümü satınalma performansının iyileştirilmesi için çok önemli görüyor. Ankete katılan yöneticilere göre, dijital dönüşüm ile süreçlerin otomasyonu, veri kalitesinin iyileştirilmesi, maliyet tasarruflarının sağlanması, uyumluluk hedeflerine ulaşılması, kontrolsüz harcamaların önüne geçilmesi, risklerin azaltılması ve tedarikçi inovasyonlarının arttırılması ana hedefler olarak karşımıza çıkıyor. 2020 yılı satınalma ve tedarik stratejilerinizde dijital dönüşümün yer almasını sağlamamız gerekiyor. Hangi araçların, hangi yazılımların, hangi süreçlerde kullanılacağına dair bir plan yapılması ve bu planın hayata geçirilmesi önem arz edecektir.

Anadolu Ajansı haberine göre; Uluslararası Para Fonu (IMF), 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin küresel büyüme tahminini yeniden düşürdü. IMF, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nun Ekim 2019 sayısını “Küresel İmalatın Gerileme Dönemi, Artan Ticaret Engelleri” başlığı ile yayımladı. Raporda, küresel ekonomik büyümenin bu yıl için %3,2'den %3'e, 2020 için de %3,5'ten %3,4'e çekildiği belirtildi. IMF'ın raporunda, "Küresel ekonomi 'senkronize yavaşlama' ile karşı karşıya bulunuyor. 2019 küresel büyüme tahmini bu nedenle yeniden aşağı yönlü revize edilerek %3’e düşürüldü. Bu küresel finansal krizden sonra en yavaş hız." değerlendirmesine yer verildi. Düşük büyümenin artan ticaret ihtilaflarının bir sonucu olduğu belirtilen raporda, “ticari ve jeopolitik yüksek belirsizlikler”, “bazı gelişmekte olan ekonomilere ait özel faktörlerin makroekonomik baskıya neden olması”, “düşük verimlilik artışı ve gelişmiş ekonomilerde yaşlanan nüfus gibi yapısal etkenler” küresel ekonominin düşük büyümesini etkileyen diğer unsurlar olarak gösterildi. Raporda, ekonomik görünümdeki aşağı yönlü risklerin arttığına vurgu yapılarak, “Ticaretin önündeki engeller ve Brexit'e bağlı riskler dahil olmak üzere artan jeopolitik gerilimler tedarik zincirlerini daha da bozabilir ve güveni, yatırımı ve büyümeyi zedeler.” ifadesine yer verildi. “Senkronize bir yavaşlama” ve “belirsiz bir toparlanma” ile küresel ekonomik görünümün “riskli” kaldığı aktarılan raporda, küresel olarak %3'lük bir büyümede politika hatalarına yer olmadığı vurgulanarak, politika yapıcılarına, iş birliği içinde “acil” olarak ticari ve jeopolitik gerginlikleri giderme çağrısı yapıldı. MF raporuna göre, ABD için büyüme tahmini 2019'da yüzde 2,6'dan yüzde 2,4’e düşürülürken, 2020 yılı için yüzde 1,9’dan yüzde 2,1’e yükseltildi. Avro Bölgesi için 2019 büyüme tahmini de %1,3'ten %1,2'ye, 2020 için %1,6'dan %1,4'e düşürüldü. Japonya için 2019'da büyüme öngörüsü %0,9'da sabit tutulurken, 2020 için %0,4'ten %0,5'e yükseltildi. Almanya'nın bu yıl için %0,7'den %0,5'e düşürülen büyüme tahmini, 2020 için de %1,7'den %1,2'ye revize edildi. İngiltere için 2019'da büyüme tahmini %1,3'ten %1,2'ye düşürülürken, 2020 için %1,4'te sabit bırakıldı. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinde büyüme tahmini 2019 için %4,1'den %2,9’a, 2020 için de %4,7'den %4,6'ya indirildi. Çin ekonomisi için büyüme öngörüsü bu yıl %6,2'den %6,1'e, 2020 için de %6’dan %5,8'e düşürüldü. IMF raporunda, Türkiye için 2019'da büyüme beklentisi -%2,5’ten %0,2’ye, 2020 için de %2,5’ten %3'e yükseltildi. Fonun Türkiye için enflasyon tahmini de bu yıl için %17,5’ten %15,7’ye ve gelecek yıl içinde %14,1’den %12,6’ya çekildi.

Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.

Metal-Demir-Çelik:
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Ekim ayını %1.68’lik artış ile 5.823 dolar/ton seviyelerinde kapattı. LME Bakır Stokları ise Ekim ayında %0.39’luk azalış gösterdi. Fiyatların ve stok seviyesinin çok değişmemesi uzmanlar tarafından piyasanın dengede olduğu şeklinde yorumlandı. Ayrıca, fiyatların ABD ile Çin ticaret anlaşmasını yakından takip ettiği belirtilirken, olası anlaşma toplantısının ertelenmesi durumunda fiyatlarda gerileme görülebileceği belirtildi. Diğer yandan dünyanın en büyük bakır üreticisi Şili’de hayat pahalılığını ülke çapında protesto eden göstericilere, madencilerin de katılması ile tedarikte sorunlar yaşanabileceği endişesi ise fiyatlara yukarı yönlü baskı yapıyor. Reuter haberine göre, 2020 yılındaki ekonomik yavaşlama tüm metallerde olduğu gibi Bakır fiyatlarını yükselmesini engelleyecek. Intesa Sanpaolo Bank analistleri 2020 yılında makroekonomik ortamın kötüleşmesini beklerken, bakır fiyatlarının düşüş riski ile beraber yatay bir seyirde hareket edeceğini öngörüyor. Gelecek yıl piyasalardaki bakır açığının %12 artarak 191.000 tona ulaşacağını tahmin eden analistler, bu açığın, küresel ekonomik durgunluk etkisi ile fiyat üzerinde çok etkili olmayacağı görüşündeler. Capital Economics’in bakır fiyat tahminleri 2020 yıl sonu için 6.800 ve 2021 yıl sonu için 7.500 USD/ton olarak açıklandı. Scotiabank Ekim ayı raporunda 2019, 2020 ve 2021 yılsonu Bakır fiyatlarını sırasıyla 2.70, 2.75 ve 3.00 USD/lb şeklinde yukarı yönlü tahmin etti. Şili’li Codelco firması 2020 yılı için bakır primlerini Çin bölgesi için 88 USD/ton ve Avrupa bölgesi için 98 USD/ton seviyelerinde duyurdu.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Ekim ayını %2.29’luk artış ile 1.742 dolar/ton seviyelerinde kapattı. LME Alüminyum Stokları ise Ekim ayında %3.40’lık artış gösterdi. Reuters haberine göre Alüminyum fiyatları 2020 yılında %6 seviyelerinde yükseliş gösterecek. Deutsche Bank analistleri ise gelecek yıl talep azalışının, arz artışı ile birlikte olabileceğini ve buna istinaden üretimde tekrar kısıntılara gidilebileceğini öngörüyor. Analistlere göre, küresel pazarda 2019 yılındaki 658.500 tonluk açığın, 2020 yılında 304.000 ton fazlaya dönmesi fiyatlar üzerinde düşüş baskısı yaratmaya devam edecek. Scotiabank Ekim ayı raporunda 2019, 2020 ve 2021 yılsonu Alüminyum fiyatlarını sırasıyla 0.90, 0.90 ve 0.90 USD/lb şeklinde dengeli tahmin etti.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Ekim ayını %4.16’lık azalış ile 16.830 dolar/ton seviyelerinde kapattı. LME Nikel Stokları ise Ekim ayında %57.60’lık azalış gösterdi. Reuters haberine göre, Endonezya’nın cevher ihracatına getirdiği yasaklamalar ile %59’lar seviyesinde yükselen nikel fiyatları gelecek yıl kısa vadeli spekülatif yükselişler gösterse de bu yılın seviyelerini aşmakta zorlanacak. Analistlere göre, bu yıl büyük ölçüde yükseliş gösteren nikel fiyatları; cevher yasağının etkisini gelecek yılın ikinci yarısına kadar hissetmeyecek ve  2020 ortalamasında %2’lik düşüş gösterecek. Outokumpu paslanmaz çelik Kasım ayı prim fiyatlarını; 430 kalite için 19 EUR/ton artış, 304 kalite için 3 EUR/ton azalış ve 316 kalite için 13 EUR/ton artış ile açıkladı. Scotiabank Ekim ayı raporunda 2019, 2020 ve 2021 yılsonu Nikel fiyatlarını sırasıyla 6.50, 7.50 ve 8.00 USD/lb şeklinde yukarı yönlü tahmin etti.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Ekim ayını %7.01’lik artış ile 2.543 dolar/ton seviyelerinde kapattı. LME Çinko Stokları ise Ekim ayında %17.94’lük azalış gösterdi. Reuter haberine göre, cevher işlenmesini engelleyen darboğazların çözülmesi ile Çinko arzının artacak. Goldman Sachs analistlerine göre, 2020 yılı çinko talebinin ılımlı şekilde artmasına karşılık Çin rafinerelerindeki üretim daha fazla artacak. Analistler, başlıca kullanım alanı çelik endüstrisinde galvaniz olan Çinko’nun, bu yıl 50.500 tonluk açığın 2020 yılında 158.000 ton fazlaya döneceğini ve bu dönüşün etkisi ile fiyatların %9’luk düşüş ile 2.315 USD/ton seviyesine gerileyeceğini de öngörünüyor. Scotiabank Ekim ayı raporunda 2019, 2020 ve 2021 yılsonu Çinko fiyatlarını sırasıyla1.15, 1.08 ve 1.05 USD/lb şeklinde aşağı yönlü tahmin etti.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Ekim ayını %6.00’lık artış ile 2.209 dolar/ton seviyelerinde kapattı. Aynı dönem için Kalay fiyatları ise %4.24’lük artış ile 16.725 dolar/ton seviyelerinde ayı kapattı. LME Kurşun Stokları, Ekim ayında %0.65’lik artış gösterirken, aynı dönem için Kalay Stokları da %9.92’lik azalış gösterdi. Capital Economics 2019 4.çeyrek raporunda ortalama Kurşun fiyatlarını 2019’Q4, 2020’Q1 ve Q4 için sırasıyla 2.113, 2.375 ve 2.225 USD/ton olarak tahmin ediyor. Kurumun aynı dönemler için ortalama Kalay fiyatları tahmini ise 16.455, 17.000 ve 17.000 USD/yon olarak gerçekleşti.

Demir Cevheri fiyatları Ekim ayını %8.5’lik azalış ile 86 dolar seviyelerinde kapattı. Scotiabank Ekim ayı raporunda 2019, 2020 ve 2021 yılsonu Demir Cevheri fiyatlarını sırasıyla 90, 72 ve 65 USD/ton şeklinde aşağı yönlü tahmin etti. Capital Economics 2019 4.çeyrek raporunda ortalama Demir Cevheri fiyatlarını 2019’Q4, 2020’Q1 ve Q4 için sırasıyla 87, 78 ve 70 USD/ton olarak öngörüyor.

TÇÜD'den yapılan açıklamaya göre; dokuz aylık dönemde Türkiye’nin nihai ürün tüketimi, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla %25.8 oranında azalışla 18.9 milyon ton seviyesinde kaydedildi. Uzun ürün tüketimi, %39.4 düşüşle 7.8 milyon tona gerilerken, yassı ürün tüketimi %12 oranında azalışla 11.1 milyon ton seviyesinde gerçekleşti. Yassı ürün ihracatı, %21.4 düşüşle 403 bin tona indi. Uzun ürün ihracatı %4.7 oranında artışla 961 bin ton olarak gerçekleşti. Yarı ürün ihracatı, %59.2 oranında düşüşle, 73 bin ton seviyesine geriledi. Yarı ürün ithalatı ise %25.7 oranında düşüşle 299 bin tonda kaldı. Yassı ürün ithalatı %3.5 seviyesinde azalışla 666 bin tona gerilerken; uzun ürün ithalatı, %14 azalışla 75 bin tona düştü. Eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı, geçtiğimiz yılın aynı ayındaki % 142 seviyesinden %147’ye çıktı.

Plastik ve Kauçuk:
Ekim ayında yurtiçi plastik piyasasında ortalama olarak %2.44’lik azalış görülürken, en yüksek azalış %3.92 ile PS’te olurken, bunu %3.08 ile ABS ve %3.06 ile PP takip etti. PA piyasasındaki düşüş eğilimi Ekim ayında da devam etti ve PA fiyatları ortalama %1.26 geriledi. Chemorbis haberine göre, Avrupa’nın PET piyasası Ekim ayını çoğunlukla stabil bir eğilimle noktalıyor. Ayın başındaki zam girişimleri çalışmadı. Oyuncular şu ana dek Kasım beklentilerini istikrarlı ve gevşeme eğilimli bir tonda dile getiriyor. Ayın başlangıcında, bölgedeki PET tedarikçileri 26€/ton artan MEG kontratından hareketle ufak zamlar talep etmişti. Ancak, imalatçı cephesinde yavaşlayan nihai talep ışığında büyüyen direnç, PET satıcılarını kısa süre sonar genellikle sabit seviyelere razı gelmeye zorladı. İtalya’daki distribütörler, Ekim kotalarını sabit fiyatlardan sattıklarını; zira 10-20€/tonluk artışların alım ilgisi çekmediğini doğruladı. Avrupa genelinde PS ve ABS piyasaları Ekim ayını çoğunlukla bir önceki aya kıyasla fiyat düşüşleriyle kapadı. Sadece bazı durumlarda ise bir önceki ay ile aynı seviyeler bildirildi. Kasım ayına yaklaşılırken, oyuncular şimdilerde talepteki durgunluğun ikinci bir ay daha pazar üzerinde ilave baskı kurup kurmayacağını düşünüyor. Avrupa PS ve ABS piyasaları kısmi yumuşama eğilimine Ekim ayında geçtiyse de, düşüşler aylık stiren kontratına paralel olarak birçok durumda 20€/ton ile sınırlı kaldı. Ç in’in PP kapasitesi, yılın ikinci yarısında faaliyete geçmesi beklenen yeni tesislerle artmaya devam ediyor. Piyasasının kendine yeterlilik konumu daha da güçleniyor. İkinci yarıda yeni tesisler planlandığı gibi faaliyete geçirilebilirse, Çin’in toplam PP kapasitesi yaklaşık 5 milyon ton/yıl artmış olacak. Analistelere göre, riskin halen devam ettiği PA66 pazarında gelecek yıl tedarik darboğazları yaşanmayacak.  

Kağıt ve Kereste:
Yurtiçi kağıt fiyatları Ekim ayında ortalama %1.79’luk azalış gösterirken, yurtiçi üreticilerden ara mamuller için yeni indirimleri de açıklandı. Avrupa'da, kağıt endüstrisinden kağıt hamuru talebi zayıf kalmaya devam ediyor ve kağıt hamuru üreticileri tarafından alınan kapasite yönetimi önlemleri talebi karşılamak ve fiyatın düşmesini engellemek için Ekim ayında yeterli olmadı. Almanya’da kraftliner fiyatlarınında da hafif düşüşler görüldü.

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı sayfasında yer alan habere göre; Finlandiya Doğal Kaynaklar Enstitüsü (Luke) yaptığı öngörü de, küresel ekonomideki zayıf büyüme ve düşük taleplerin, bu ve gelecek yıl birçok orman endüstrisi ürün üretimini ve ihracatını azaltacağını tahmin etti. Luke ayrıca, endüstriyel odun hacminin, yuvarlak odun kütüğü fiyatlarının düşmesini ve kerestelik ağacın ise 2018 yılında yaşadığı zirveden sonra düşüşe geçeceğini öngörüyor. Finlandiya’nın biçilmiş kerestelerinin kilit ihracat pazarlarındaki aşırı artışı ortalama ihracat fiyatlarına yansıdı.2019'da ortalama ihracat fiyatının % 8 oranında düşmesi bekleniyor. İhracat sorunlarına ek olarak, Finlandiya'daki biçilmiş kereste talebinin düşük olması nedeniyle yılın geri kalanında ve kış aylarında testere fabrikalarında üretim sınırlı kalacak. Kesilmiş odun üretimi% 2 azalacak, ihracat hacmi ise 2018 seviyesinde kalacak. 2020 yılında, kesilmiş odun ortalama ihracat fiyatındaki düşüşün, bu yıldan daha yavaş da olsa da devam etmesi bekleniyor.Kesilmiş odun ihracatının ve üretim miktarlarının bu yıldan daha da düşmesi bekleniyor.

Enerji ve Petrol:
BOTAŞ, dağıtım şirketlerine, serbest tüketicilere ve LNG müşterilerine sattığı doğalgaz fiyatında Kasım ayı için bir değişiklik yapmazken; BOTAŞ doğalgaz toptan satış fiyat tarifesine göre BOTAŞ'tan doğalgaz satın alan dağıtım şirketleri için doğalgaz toptan satış fiyatları serbest olmayan tüketiciler için Sm3  başına 1,251652 TL, CNG için 1,550000 TL olarak belirlendi. Üç aylık tarife belirlenmesine istinaden Kasım ayında elektrik fiyatları değişmezken; motorin fiyatlarında %0.15 artış oldu. EIA'nın "Ekim 2019 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"na göre, 2020'de Brent tipi ham petrolün ortalama varil fiyatının 60 dolar, ABD'nin Batı Teksas (WTI) türü ham petrolünün ortalama varil fiyatının da 54,50 dolar olacağı öngörülüyor. EIA'nın eylül ayı raporunda, gelecek yıl Brent petrolün varil fiyatının 62 dolar, WTI petrolün de 56,50 dolar olacağı tahmin edilmişti. Böylece, her iki ham petrol türünde gelecek yıla ilişkin varil fiyat beklentisi 2 dolar aşağı çekilmiş oldu. Raporda, küresel petrol stoklarının gelecek yılın ilk yarısında artmaya devam edeceği beklentisine işaret edilirken, bunun ham petrol fiyatlarında aşağı yönlü baskı oluşturacağı vurgulandı. ABD'nin bu yıla ilişkin ham petrol üretim beklentisi ise günlük ortalama 100 bin varil yukarı çekildi. Rapora göre, ülkenin günlük ortalama ham petrol üretiminin bu yıl 12,3 milyon varil, gelecek yıl ise 13,2 milyon varil seviyelerinde gerçekleşeceği öngörülüyor. EIA'nın eylül ayı raporunda, ABD'nin günlük ortalama ham petrol üretiminin 2019'da 12,2 milyon varil, 2020'de ise 13,2 milyon varil olacağı tahmin edilmişti. Dünya Gazetesi haberine göre; küresel petrol sektörünün üst düzey yöneticileri ve petrol işlemleri yapan trader’lar güçlenen dolar ve küresel ekonomideki yavaşlamaya bağlı petrol talebindeki azalmayla birlikte petrol fiyatlarının 2020 yılında 50 dolara kadar düşebileceğini öngörüyor.

Döviz Kurları:
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ekim tarihli Beklenti Anketine göre 2019 yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 6.00 TL iken, bu anket döneminde 6.05 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 6.35 TL ve 6.41 TL olarak gerçekleşmiştir. Commerzbank Ekim ayı raporunda EUR/USD paritesini 2019’Q4, 2020’Q1, Q2, Q3 ve Q4 için sırasıyla 1.12, 1.14, 1.16, 1.18 ve 1.20 olarak korumaya devam ederken; Citibank’ın tahmini 6 aylık dönemde 1.10 ve uzun vadede 1.20 yönünde devam etti. Commerbank, Mart 2020 dolar kuru tahmini ise 7 olarak açıkladı.

Yurtiçi Fiyat  ve Maliyet Endeksleri:
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2019 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %0,17, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,71, bir önceki yılın aynı ayına göre %1,70 ve on iki aylık ortalamalara göre %22,58 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,32, imalat sanayi sektöründe %0,03, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı sektöründe %1,35, su temini sektöründe %0,96 artış olarak gerçekleşti. Bir önceki aya göre en fazla artış; %9,59 ile ham petrol ve doğal gaz, %2,62 ile diğer ulaşım araçları, %2,47 ile tütün ürünleri olarak gerçekleşti. Buna karşılık ana metaller %2,21, kağıt ve kağıt ürünleri %1,26, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) %0,34 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2019 yılı Ekim ayında aylık en fazla artış enerjide ve yıllık en fazla artış dayanıksız tüketim malında gerçekleşti.

Ülke sınırları içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), 2019 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,82 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,24 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %11,15 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %23,17 artış gösterdi. Sanayinin iki sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,86, imalat sanayi sektöründe ise %0,78 artış olarak gerçekleşti. Bir önceki aya göre en fazla artış; %5,69 ile diğer mamul eşyaları, %5,23  ile metal cevherleri, %1,54 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları sektöründe gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri % 0,50, kağıt ve kağıt ürünleri %0,16 ve elektrikli teçhizat %0,08 ile bir önceki aya göre endeksin düştüğü alt sektörler oldu. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2019 yılı Eylül ayında en fazla aylık artış %1,99 ile dayanıklı tüketim mallarında gerçekleşti.