Mersin-Tarsus OSB’de 33.000 m2 arsa üzerinde 9.000 m2’si kapalı tesislerde kurulu olan Berdan Cıvata 22’si mühendis, 225 vasıflı çalışanıyla başta çelik yapı ve rüzgar sektörleri olmak üzere birçok sektöre civata somun saplama üretimi yapmaktadır.

Berdan Cıvata kurucusu Mak.Yük.Müh. Hasan Şemsi, cıvata-somun sektöründe 44 yıllık tecrübe ve bilgi birikimine sahip olup, bunun ilk 6 yılını İstanbul’daki Denet Civata’da, ikinci 6 yılını vaktiyle Adana’da kurulmuş olan STFA Civata’da Fabrika Müdürü olarak geçirmiş bir cıvata somun üretim duayenidir.

Bu 44 yıllık tecrübe ve bilgi birikimi nedeniyle son zamanlardaki cıvata somun üretimleri çoğunlukla yüksek katma değerli ve yoğun teknoloji ağırlıklı ürünler olmaya başlamıştır.

• Bunlardan birisi Çelik Demiryolu Köprülerinde ve son zamanlarda segment tipli yeni nesil Rüzgar Enerji Kulelerinin imalatlarında kullanılan ISO EN 14399-10 HRC standardına uygun 10.9 kalite tırtıl uçlu Tork Kontrollü (Tension Controlled Bolt) civatalardır.

Bu cıvatalar kendi mukavemet sınıflarına göre uygun tork ile sıkıldıklarında tırtıl uç cıvataya birleştiği yerden kırılır. Kırılma Momentinin (torkun) uygunluğu aynı zamanda laboratuvarda test cihazında deneylerle doğrulanır.

Bu cıvataların en önemli özelliklerinden birisi tırtıl uç kopuncaya kadar sıkıldığında titreşim ve diğer etkenlere maruz kalmasına rağmen gevşeyip sökülmemesidir.

Çelik yapılarda kullanılan bütün 6 köşe başlı ISO EN 14399 HV ve HR cıvatalar gibi birer emniyet parçası olan bu tırtıl uçlu tork kontrollü ön gerilmeli cıvataların üretimi için çatlak kontrolü yapılmış ISO EN 10204 sertifikalı 41Cr4 – 42CrMo gibi alaşımlı cıvata imalat çeliklerinin kullanılması gereklidir.

Bu cıvataların üretiminde en önemli şartlardan birisi cıvata ve somunların aynı üretici tarafından üretiliyor olması yanında ısıl işlemleri ile daldırma galvaniz kaplamaları da aynı çatı altında ve aynı üretici tarafından ilgili standartlara uygun yapılabiliyor olmasıdır. Ayrıca bu üreticinin ISO EN 14399-10 HRC standartlarına uygun tezgah, teçhizat, laboratuvar ve teknik eleman altyapısının uygun olduğunu gösteren CE Yetkinlik Belgesine de sahip olması gerekmektedir. Bunların dışında üreticinin somun dişlerinin molibden disülfür ihtiva eden bir yağ kullanarak sürtünme katsayısını belli bir değere eriştirilebilecek özel yağlama ekipmanlarına ve bu işlemin doğru yapıldığını da laboratuvarında kontrol edebilecek (sürtünme katsayısını tespit edebilecek) bir cihaza da sahip olması gerekir.

Çünkü ön germeli ISO EN 14399 civataları doğru bir değerle sıkabilmek (torklayabilmek) için doğru sürtünme katsayısının bilinmesi ve kontrol edilebilmesi şarttır.

Özet olarak bu Tork Kontrollü cıvatayı yapan bir A firması, somunu B firmasından alıyor, sertleştirme işlemlerini C firmasında, sıcak galvaniz kaplamalarını ise D firmasında yaptırıyorsa o cıvata ISO EN 14399-10 HRC standardına uygun izlenebilirliği olan emniyetli bir ön gerilmeli Çelik Konstrüksiyon cıvatası olamaz, sıradan bir bağlantı elemanı olur.
Bu durum yalnız ISO EN 14399-10 HRC ön gerilmeli Tork Kontrollü (Tension Controlled Bolt) Cıvatalar için değil diğer ISO EN 14399 HR ve HV civatalar içinde böyledir. 6 köşe başlı 14399-HV cıvataların kafalarında resimde görüldüğü gibi cıvata üreticisinin adı veya logosu, cıvatanın kalitesi, cıvatanın üretim tarihi, aynı tarihte aynı çap ve boyda yapılan cıvatanın parti (lot) nosu gibi izlenebilirlikle ilgili değerlerin yazılması gereklidir. Bu cıvataların somunları mutlaka uyum kontrolü ve benzeri nedenlerden dolayı akuplaj yapılmış ve kutulanmış olarak tüketiciye ulaştırılacak şekilde ambalajlanmalıdır.

Bu standarda göre üretilmiş Daldırma veya Elektro Galvaniz kaplanmış cıvata ve somunlar (asitle ön temizleme yapılmışsa) mutlaka 200°C de 8-10 saat süre ile Hidrojen Kırılganlığı Riski Giderme Tavına tabi tutulmalıdır.

• Diğer bir yoğun teknoloji ağırlıklı ürün olarak İzmit Körfez Geçiş Köprü Ayakları için yapılan M110 çaplı ankeraj cıvatalarını gösterebiliriz. 10m.boyda 780 kg ağırlıkta olan iki ucu dişli Ankeraj cıvatalarının her biri 850 ton yük taşıma kapasitesine sahip olup 34CrNiMo8 gibi alaşımlı, çatlak kontrollü bir malzemeden üretilmiş ve 10.9 kaliteye sertleştirilmiştir. Üzeri betonla teması önlemek üzere 1,2 mm kalınlıkta katranlı bir lastikle sarılan bu ankeraj cıvatalarının 2 tanesi köprünün altında kurulacak müzede Türkiye’den temin edilen diğer önemli parçalarla birlikte örnek olarak sergilenecektir.

Bu Ankeraj cıvataları için Japon Köprü firması IHI Dünya’da sadece 3 firmaya yeterlilik vermişti. Zengin cihazlarla donatılmış ve Akredite belgeli bir laboratuvara sahip oluşu, daldırma galvanizde Hidrojen Kırılganlığı yaratmayan patentli tesisleri, CE ve benzeri Kalite Belgeleri, yetişkin eleman kadrosu ve çılgın projelere bağlantı elemanları üretmeye uygun üretim tezgahlarına sahip oluşu nedeniyle ipi göğüsleyen Avrupa’dan Berdan Cıvata olmuştur.

• Bir diğer önemli yüksek katma değerli teknolojik ürün diyebileceğimiz bağlantı elemanlarımız yine çılgın projelerden birisi olan Kıbrıs’a Türkiye’den içme suyu temin projesinde kullanılmıştır. Anamur’dan Kıbrıs’a denizin 250 m altından 1,6 m çaplı plastik borularla içme suyu nakil projesinde her biri 500 m boyda 172 ton ağırlıktaki boruları birbirine bağlamak için takriben 1,5 m boyda deniz suyuna dayanıklı paslanmaz saplama, somun ve pullarını ürettik. Ayrıca paslanmaz malzeme mukavemetlerinin yeterli olmadığı yerler için konteynerler dolusu 10.9 kalite yüksek mukavemetli cıvata, somun, saplamalarını ürettik. Bunların deniz suyuna 50-60 yıl paslanmadan dayanabilmesi için onları Mersin Üniversitesi hocaları yardımıyla 60 yıl dayanıklı özel bir kaplama yaparak tuz püskürtme testinde 1300 saatlik korozyona dayanım rekorumuzu kırarak 6500 saatlik dayanıma eriştik.

Rüzgar enerji sektörüne yoğun bir şekilde çalıştığımız için bu sektörün isteğine uygun olarak Mersin’de kurmuş olduğumuz Çinko Lamelli Kaplama tesisinin zengin alt yapısı nedeniyle başarıyla tamamladığımız bu işin firmamıza yeni ufuklar açacağını ülkeye katma değerli yeni ürünlerimizle, ihracatımızla hizmet vermeye devam edeceğimize inanıyoruz.

Haberin Kaynağı : SUBCONTURKEY YAN SANAYİ ve TEDARİKÇİ GAZETESİ

14.01.2015