Ağustos 2022 Emtia Fiyat İndeksi

Genel Görünüm

Değerli Meslektaşlarımız,

CPO Türkiye zirvelerimize 22 Ekim 2022 Ankara ile devam ediyoruz. Ülkemiz için çok değerli kurumların bulunduğu başkentimizde bir kez daha meslektaşlarımız ile buluşmanın heyecanı içindeyiz. CPO Ankara’nın oturumlarından biri Kamu Satınalma üzerine olacak. Son dönemlerde Kamu Satınalma’daki gelişmeler ile devlet kurumlarının birçok özel şirkete göre satınalma süreçlerini daha etkin yönettiğini görüyoruz. Satınalma ve Tedarik Zinciri mesleğinde üst kurum kimliği ile hareket eden TÜSMOD olarak ana amaçlarımızdan biri Kamu Satınalma tarafındaki meslektaşlarımız ile bilgi paylaşımında bulunmak ve birlikte gelişmektir. Aynı zamanda Avrupa Birliği’nin Kamu Satınalma ile ilgili son güncellemelerini meslektaşlarımız ile paylaşacağız. Türkiye için çok kritik öneme sahip savunma sanayii satınalma uygulamalarının da yer alacağı zirveye bölgedeki tüm meslektaşlarımızı bekliyoruz.

Önümüzdeki çeyrekler için piyasaların, paralelinde satınalma ve tedarik zincirlerinin soru işaretleri ile dolu olduğu bu dönemde, Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, küresel tedarik zinciri üzerindeki baskılarda yaşanan son iyileşmelerin cesaret verici olduğunu, baskıların hafiflemesinin enflasyonun düşürülmesine yardımcı olacağı bildirdi. AA haberine göre, Fitch Ratings tarafından yapılan açıklamada, navlun ücretleri düştükçe, teslimat süreleri azaldıkça, liman tıkanıklıkları hafifledikçe ve sipariş birikmeleri azaldıkça küresel tedarik zinciri aksamalarının gevşemeye başladığı kaydedildi. Açıklamada, bu durumun gelecek döneme yönelik daha düşük temel mal enflasyonu beklentisini artırdığı aktarıldı. Küresel tedarik zinciri baskılarındaki son iyileşmelerin cesaret verici olduğu vurgulanan açıklamada, tedarik zinciri baskılarının hafiflemesinin temel mal enflasyonunun düşürülmesine yardımcı olacağı ifade edildi. Açıklamada, navlun fiyatlarının Eylül 2021'den bu yana bazı rotalarda %70'e kadar düştüğü belirtilerek, kargo taşımacılığının ise 122 gün yerine 90 gün sürdüğü bildirildi. ABD limanlarındaki tıkanıklığın da Kasım 2021'den bu yana %80'e yakın düştüğüne dikkat çekilen açıklamada, son imalat sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) verilerinin sipariş yığılmalarının daha hızlı temizlendiğini ve tedarikçi teslimat sürelerinin hızla düştüğünü gösterdiği belirtildi. Açıklamada, yarı iletken sıkıntısının da hafiflemeye başladığına dair belirtiler olduğu aktarıldı. Çin'in "Sıfır Kovid-19" politikası göz önüne alındığında tedarik zincirine yönelik risklerin devam ettiğine dikkat çekilen açıklamada, bunun Çin'in ihracat kabiliyetinde yeni aksamalara neden olabileceği kaydedildi. Açıklamada, Avrupa'daki enerji sıkıntısının da endüstriyel tedarik zincirlerini etkileyebileceği ifade edildi. Fed tutanaklarında şahin politikaya devam edileceğine işaret edilmesi ile artan dolar talebi, emtia piyasalarında geçen hafta gerilemeye neden oluyor. Yüksek mortgage (konut kredisi) oranları ve malzeme fiyatları nedeniyle konut inşaatında yaşanan sert düşüş, konut piyasasının yılın üçüncü çeyreğinde daha da daralabileceğine yönelik endişeleri destekliyor. Son dönem açıklanan makroekonomik verilerin ardından ABD'nin resesyona gireceğine yönelik fiyatlamalar da güçlenmeye devam ediyor. Çin Merkez Bankası'nın (PBOC) resesyon riskine karşın 1 yıllık borçlanma faizini %2,85'ten %2,75'e indirmesiyle, dolar kuru Çin yuanı karşısında bir haftada %1,1 değer kazanarak Eylül 2020'den bu yana 6,8171 ile en yüksek seviyesine çıktı. Tahıl sevkiyatı anlaşması kapsamında tahıl yüklü gemilerin yola çıkmaya başlaması ile azalan arz endişeleri, özellikle tarım emtialarını aşağı yönlü etkiledi. Öte yandan, Avrupa’da ve dünyada artan kuraklık ve yüksek sıcaklık endişeleri ile pamuk fiyatları 1,2 doları test ederek son iki ayın en yüksek seviyesini görmesinin ardından 1,16 dolara düştü. Bu gelişmelerle bir haftada altın %3,1, platin %6,9, gümüş %8,5 ve paladyum da %4,5 değer kaybetti. Aynı dönemde tezgah üstü piyasada bakır fiyatları %0,2, kurşun %4,2, çinko %1,4, alüminyum %2,1 ve nikel de %3,6 geriledi. Küresel ekonomik yavaşlamaya ilişkin endişeler nedeniyle petrol talebinin azalacağına yönelik beklentiler, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun planladığı üretim artışı, ABD'nin rekor ham petrol ihracatı, Libya'da üretimin yeniden başlaması, ayrıca Rusya ve İran'dan az da olsa devam eden ihracat ile azalan arz endişeleri petrol fiyatlarını baskıladı. Rus gazını Avrupa'ya taşıyan ana boru hatlarında savaşın ardından yaşanan "teknik" sorunlar nedeniyle ülkeden yapılan sevkiyatın önemli oranda düşüş göstermesi ile doğal gazda artan arz endişeleri ise gaz fiyatlarına yansımıştı. Avrupa'da spot piyasada doğalgaz fiyatları Rusya'nın Kuzey Akım 1 boru hattındaki akışı kesmesinin ardından %35 arttı.

Moody's, Küresel Makro Görünüm 2022-23 raporunun ağustos sayısını yayımladı. Raporda, daha sıkı finansal koşulların ekonomiye nüfuz etmesiyle küresel büyümenin yavaşladığına dikkat çekildi. Küresel ekonomik büyümenin, merkez bankalarının enflasyonu düşürmeye yönelik hamlelerinin ardından finansal koşulların sıkılaşmasıyla zayıflamaya devam ettiğine işaret edilen raporda, görünüm olumsuz olsa da yüksek frekanslı verilerin 2022'nin çalkantılı ilk yarısının ardından yeni bir istikrara işaret ettiği aktarıldı. Raporda, mayıs ayından bu yana küresel büyüme tahminlerinin önemli ölçüde aşağı yönlü revize edildiği belirtilerek, söz konusu revizyonların yılın başından bu yana birçok büyük ekonominin görünümündeki önemli bozulmayı yansıttığı kaydedildi. G20 ekonomilerinin geçen yıl %5,9 büyüdüğü anımsatılan raporda, bu yıl %2,5 ve gelecek yıl %2,1 büyümelerinin beklendiği bildirildi. Moody's, mayıs ayında yaptığı tahminde, G20 ekonomilerinin 2022'de %3,1 ve 2023'te %2,9 büyüyeceğini öngörmüştü. Raporda, G20'nin gelişmiş ekonomilerinin bu yıl %2,1 ve 2023'te %1,1 büyüyeceğinin tahmin edildiği belirtilerek, gelişmekte olan ekonomilerin ise bu yıl %3,3 ve gelecek yıl %3,8 büyümesinin beklendiği aktarıldı. Moody's, daha önce gelişmiş ekonomilerin bu yıl %2,6 ve gelecek yıl %2,1 büyüyeceğini, gelişmekte olan ekonomilerin bu yıl %3,8 ve gelecek yıl %4,2 büyümesinin beklendiğini kaydetmişti. Raporda, ABD, Japonya, Almanya, Kanada, Çin ve Hindistan ekonomilerinin bu yıla ilişkin büyüme tahminlerinin aşağı yönlü revize edildiği, Türkiye, İtalya Brezilya ve Güney Afrika'nın büyüme beklentisinin ise yükseltildiği aktarıldı. Moody's'in raporunda Türkiye ekonomisinin bu yıl %4,5 ve gelecek yıl %2 büyümesinin beklendiği bildirildi. Kredi derecelendirme kuruluşunun mayıs ayında yaptığı tahminlerde Türkiye ekonomisinin bu yıl %3,5 ve gelecek yıl %4 büyüyeceği öngörülmüştü. Küresel ticaret ve fiyatların salgın sonrası normale uyum sağladığına işaret edilen raporda, küresel parasal ve finansal koşulların 2023 boyunca kısıtlayıcı olmaya devam edeceği aktarıldı. Raporda, ekonominin devam ed en risklerle karşı karşıya olduğu vurgulandı.

2023-2025 dönemi ekonomik hedefleri kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı. OVP'de büyümenin 2023'te %5, 2024 ve 2025'te %5,5 olması öngörüldü. Enflasyonun ise 2023'te %24,9, 2024'te %13,8, 2025'te %9,9 olması hedeflendi. Ayrıca programda bütçe açık sürprizi gözlendi. Bütçe açığı tahmini, iki ayı geçmeden %65,7 artışla 461.2 milyar TL’ye yükseltildi. Orta Vadeli Programda 2022 yılı sonunda enflasyonun %65 olacağı tahmini yapıldı. Merkez Bankası Temmuz ayı Enflasyon raporunda yıl sonu için tahmin %60,4 olarak güncellenmişti. Ağustos ayı itibariyle yıllık enflasyon bugün açıklanacak. Temmuz ayı itibariyle ise %79,6 seviyesinde bulunuyor. Finansal istikrara yönelik bölümde tasarruf artışı, kaynak dağıtımı etkinliği, sermaye piyasalarının geliştirilmesi temel politikalar olarak yer aldı. Ayrıca kripto varlıklara yönelik mevzuat düzenlemesinin de yapılacağı kaydedildi. Türk Lirasının güçlendirilmesine yönelik vurgu ve tedbirlere yer verildi. Bu kapsamda, finansal aracılık hizmetlerinin TL ile yapılmasının özendirilmesi, TL mevduatın artırılması, ödemeler için Kamu Ödeme Geçidi ve Açık Bankacılık projelerinin tamamlanması yanında, FAST, TR Karekod ve TROY sistemlerinin kullanımının artırılması, Dijital TL’nin ödemelerde kullanılma testlerinin başlaması yer aldı.

Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.

Selamlarım ve Saygılarımla.

Metal-Demir-Çelik:

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Ağustos ayını %1.04’lük düşüş ile 7.719 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %9.25’lik azalış gösterdi. Milliyet haberine göre, dünyanın ikinci büyük bakır üreticisi Peru'da Ekonomi Bakanlığı bakır fiyatlarının 2023 yılında düşeceğini öngördü. Bakanlık bu yıl ortalama 3,90 USD/lb olmasını bekledikleri bakır fiyatlarının gelecek yıl 3,40 USD/lb seviyesine kadar gerileyeceğini tahmin etti. Ekonomi Bakanlığı, 2023 yılında üretimde daha az aksama beklemeleri, Anglo American'ın Quellaveco madeninin bu yılın sonunda faaliyete geçecek olmasının daha düşük bir fiyat görünümü ortaya koymalarına yol açtığını vurguladı. Dünyanın en büyük bakır üreticisi olan Şili ise fiyatlar konusunda Peru kadar karamsar değil. Şili temmuz ayında yaptığı açıklamada 2023 yılında bakır fiyatlarının 3,93 USD/lb seviyesine yükseleceğini tahmin etmişti. S&P, 2022 bakır fiyat tahminini son zamanlardaki talep zayıflığı ile ton başına 9500 $'dan 7600 $/tona düşürürken; 2023 ve 2024 tahminini değiştirmeyerek 8700 $/tonda bıraktı. Commerzbank, Bakır fiyatlarının 2022’de ortalama 8.600 USD/ton ve 2023’te ortalama 8.250 USD/ton olacağını öngörüyor. Goldman Sachs, kısa vadeli fiyat tahminini 12.000 USD/ton’dan 9.000 USD/ton’a düşürmüş olsa da, analistleri metalin 2025'te 15.000 USD/ton’a ulaşacağını tahmin ediyor. Bank of America, bakır piyasasının 2023 ve 2024'te fazlaya gireceğini öngörerek, "2025'e kadar tekrar açığa geri dönmeden önce", tahmininde biraz daha tutucu. Banka, bakır fiyat tahminini 2022 için 3,97 USD/lb (MT başına 8,750 USD/ton) ve 2023 için 3,29 USD/lb (MT başına 7,250 USD) olarak belirledi. Avustralya Baş Ekonomist Ofisi (OCE), bakır fiyatlarının önümüzdeki birkaç yıl içinde kaybettiği zemini geri kazanacağına güveniyor. OCE, bakır fiyatlarını 2023'te ortalama 9.100 USD/ton ve 2024'te 9.000 USD/ton olarak öngörüyor. JPMorgan Chase ise Çin bakır talebinin yıllık %5 artacağı öngörüsü ile birlikte, 2022'nin ikinci yarısında bakır fiyatlarının 10.000 USD/ton’a kadar yükseleceğini tahmin ediyor. Barselona merkezli bir araştırma şirketinin Ağustos anketinde, 35 analistten 13'ü bakır piyasası için tahminlerini düşürdü.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Ağustos ayını %3.35’lik düşüş ile 2.368 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %4.80’lik azalış gösterdi. Alaşımlı Alüminyum fiyatları ise Ağustos ayında yatay bir seyir izledi. Reuters haberine göre; Sumitomo Corp, Japon alüminyum primlerinin bu çeyrekteki 148$'a kıyasla gelecek yıl 125 ila 175$/ton arasında kalmasını beklediğini, ancak Rus arzındaki değişikliklerin bir salınım faktörü olabileceğini söyledi. Japonya, Asya'nın en büyük alüminyum ithalatçısı ve birincil metal sevkiyatları için her çeyrekte Londra Metal Borsası (LME) nakit fiyatı üzerinden ödemeyi kabul ettiği primler, bölge için referans noktası oluşturuyor. Sumitomo, Alüminyum fiyatlarının, arz tarafında, izabe tesislerinin üretiminde büyük bir kesinti veya Rusya arzında ani bir kesinti gibi bir şey olmaz ise bu yıl ton başına, 2.300 ila 2.700 dolar ve gelecek yıl 2.400 ila 3.000 dolar arasında işlem göreceğini tahmin ederken, küresel alüminyum pazarının bu yıl 412.000 ton açık ve gelecek yıl 125.000 ton fazla ile karşı karşıya kalacağını tahmin ediyor. S&P Alüminyum fiyat tahminini 2022 yılı için ortalama 3.000 USD/ton’dan 2.500 USD/ton’a revize ederken; 2023 ve 2024 yılı tahminini sırasıyla 2.350 ve 2.200 USD/ton olarak açıkladı. Commerzbank, Alüminyum fiyatlarının 2023 sonunda 2.800 USD/ton olacağını öngörüyor. Alüminyum üretimindeki yoğun enerji kullanımı sebebiyle, yüksek enerji fiyatları üretim tesislerinin kapanmasına neden oluyor. Norsk Hydro yüksek elektrik fiyatları nedeniyle Avrupa'daki diğer duraklamaların ardından Slovakya'daki bir alüminyum tesisini Eylül ayı sonuna kadar kapatacağını açıkladı. Diğer yandan Çin’deki elektrik kontrolleri de duruşlara neden oluyor. Alüminyum üreticisi Henan Zhongfu Industrial, Sichuan eyaleti olarak endüstriyel kullanıcılara konut güç kaynağına öncelik vermek için operasyonları askıya almalarını emrettiği için üretimi durdurdu. Uzmanlar çeşitli sebeplerle yaşanan duruşların Alüminyum fiyatlarına yukarı yönlü baskı yapacağını, ancak artan faiz oranlarının ve zayıf küresel talebin ise halen aşağı yönlü baskı oluşturduğunu belirtiyor.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Ağustos ayını %3.61’lik düşüş ile 21.250 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %5.52’lik azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Eylül 2022 prim fiyatlarını; 430 kalite için 11 EUR/ton azalış, 304 kalite için 147 EUR/ton azalış ve 316 kalite için 255 EUR/ton azalış ile açıkladı. S&P'nin tahmini yükselttiği tek ana metal Nikel oldu. S&P Nikel fiyat tahminini bu yıl için 17.500 $/ton'dan ortalama 20.000 $/ton'a çıkartırken; 2023 tahmini (artan nikel pik demir arzına bağlı olarak) 17.500 $/ton ve 2024 yılı tahminini 15.500 $/ton olarak açıkladı. S&P, Norilsk Nickel'in yaptırımlardan kaçınmasının ardından Rusya'nın piyasada kalmaya devam ettiğini de kaydetti. Commerzbank, Nikel fiyatlarının 2022’de ortalama 24.200 USD/ton ve 2023’te ortalama 24.000 USD/ton olacağını öngörüyor. Antaike, Nikel fiyatlarının 2023'te yıllık %20 azalış ile ton başına ortalama 20.000 dolara düşeceğini tahmin ederken; kısa vadede artan cevher ve elektrik maliyetleri ile birlikte Endonezya’nın olası bir ihracat vergi artışının, fiyatlara yukarı yönlü baskı oluşturacağını vurguluyor.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Ağustos ayını %5.61’lik artış ile 3.538 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %9.29’luk artış gösterdi. S&P, Çinko fiyat tahminini 2022 yılı için ortalama 3.200 USD/ton’dan 3.000 USD/ton’a revize ederken; 2023 yılı tahminini 2.900 USD/ton’dan 2.850 USD/ton’a güncelledi. 2024 yılı tahminini ise 2.700 USD/ton olarak sabit tuttu. Citibank, Çinko için 0-3 aylık dönemde fiyat beklentilerini 3.200 dolar/tondan 3.800 dolar/tona yükseltti. Banka, 6-12 aylık dönem için ise beklentilerini 3.400 dolar/tondan 3.500 dolar/tona revize etti. Citi Ağustos ayında geçtiği notta, yılın ikinci yarısında çinko için ayı ve boğa durumlarını da 2.800 dolar/ton ve 4.500 dolar/ton olarak güncelledi. Banka, Budel döküm tesisinin kapanması nedeniyle çinko piyasasının daha sıkı olmasını beklerken; 2022'de küresel çinko piyasasının 197 bin, 2023'te 190 bin ton olacağını tahmin ediyor.

Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Ağustos %3.66’lık düşüş ile 1.948 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %5.00’lık azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %3.38’lik düşüş ile 23.575 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %19.10’luk artış gösterdi. Commerzbank, Kalay fiyatlarının 2022’de ortalama 31.400 USD/ton ve 2023’te ortalama 27.000 USD/ton olacağını öngörüyor. Uzmanlara göre; Kurşun metalin ana tüketicisi olan otomobil sektörü, önümüzdeki birkaç ay boyunca devam edecek olan üretim kısıtlamalarıyla karşı karşıya olduğundan, kurşun fiyatları muhtemelen yılın geri kalanında ve gelecek yıl için daha düşük olmaya devam edecek. BM'nin bir kolu olan Uluslararası Kurşun ve Çinko Çalışma Grubu'na (ILZSG) göre; başta Brezilya, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Meksika, Tayvan, Tayland ve Türkiye olmak üzere birçok ülkede rafine kurşun metal kullanımının düşerken; Avrupa ve ABD'de kullanım sırasıyla %2,6 ve %2,9 artış gösterdi. Pazarın arz ve tedarik dengesi ile istikrarlı hareket edeceğini belirten Fitch Solutions analistleri,  kurşun fiyat tahminlerini 2022’de ortalama 2.150 USD/ton ve 2023’te 2.100 USD/ton olarak sabit tuttu.

Demir Cevheri fiyatları, Ağustos ayını %13.04’lük düşüş ile 100 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, TÜSMOD Hurda Demir fiyat endeksi Ağustos ayında %1.20 geriledi. LME Çelik Hurda CFR Türkiye (Platts) fiyatları Ağustos ayında %0,61’lik artış kaydederken, 2022 yılındaki değişimi %16.77 düşüş yönlü oldu. LME İnşaat Çeliği FOB Türkiye (Platts) fiyatları ise Ağustos ayında %5.45’lik düşüş gösterirken, 2022 yılındaki değişimi de %7.97 düşüş yönlü oldu. ANZ Bank ekonomistleri demir cevheri fiyatlarında sınırlı bir artış görürken, 4. Çeyrekte ve 2023’te azalan talebe istinaden fiyatlarını düşüş yönlü olacağını tahmin ediyor. Banka’nın yıl sonu tahmini 115 USD/ton olurken, 2023 yılı sonu tahmini piyasadaki sıkışıklığın azalması ile 100 USD/ton’un altında olacağı yönünde. Bununla birlikte; Avrupa Birliği'ndeki metal üreticilerinin lobi kuruluşu Eurometaux, AB'nin metal üretim tesislerinin kalıcı olarak kapanmalarının önüne geçmek için bölgedeki enerji maliyetlerini düşürmesine ihtiyaç olduğunu bildirdi. Eurometaux, AB Komisyonu Başkanı’na gönderdiği mektupta, AB'de alüminyum ve çinko üretim kapasitesinin yaklaşık %50'sinin enerji krizi nedeniyle hali hazırda devre dışı kaldığına dikkat çekti. Dünya haberine göre, Çin'de demir cevheri vadeli fiyatları, elektrik dağıtımının sınırlanması ve fabrika kapanmaları ile yukarı yönlü baskılanıyor.  S&P Global raporuna göre; yavaşlayan küresel ekonominin ikinci yarıda Çin çıkışlı demir cevheri talebini düşürmesi beklenirken, ancak Çin'in demir cevheri ithalatının ekonomiye yönelik son zamanlardaki teşvikleriyle artmasını bekliyor. Eylül ve Aralık ayları için fiyat tahminini sırasıyla ortalama 110 USD/ton ve 115 USD/ton olarak açıklayan S&P Global, 2023 yılı fiyat tahminini ise ortalama 100 USD/ton'a düşürerek açıkladı. Steelorbis haberine göre; KPMG Türkiye yayımladığı “Çelik Sektörel Bakış 2022” raporunda, 2021 yılında Türkiye’nin ham çelik üretimi, pandeminin etkisiyle 2020 yılının Haziran ayından itibaren kaydedilen üretim düşüşlerinin ardından piyasadaki kısmi canlanmayla yıllık %12,7 artışla 40,4 milyon mt seviyesine yükseldi. Türkiye 2020 yılında olduğu gibi 2021 yılında da dünya genelindeki yedinci sırasını ve Avrupa’nın en büyük çelik üreticisi konumunu korudu.

Plastik ve  Kauçuk:

Ağustos ayında plastik fiyatlarında ortalama %0.40’lık azalış görülürken, en yüksek azalış %6.18 ile PET fiyatlarında görülürken, en yüksek artış %3.38 ile POM fiyatlarında görüldü. Chemorbis Türkiye haberlerine göre; Ağustos ayı hızla sona yaklaşırken, Eylül görünümünü maliyetler, arz-talep dinamikleri ve global göstergeler gibi bir dizi faktör şekillendirdi. Bununla birlikte, 4. çeyrek için oyuncuların kafasında bazı soru işaretleri var ve bir dizi belirsizlik piyasaları gergin tutuyor. PP satıcıları, gelecek ay için satış hedeflerinde halihazırda güçlü bir duruş benimsemeye başladı. PE oyuncuları fiyatların bir dizi yeni düşüşün ardından dibi görebileceğini düşünürken, PVC dramatik düşüşlerin ardından halihazırda dip yapmış durumda. Ancak Çin’in polimer piyasaları, bir yandan cansız talep ve Asya’daki zayıf hammadde maliyetleri, öte yandan halihazırda düşen netbackler ve dalgalı petrol ekseninde bocalamaya devam etti. Dünya genelindeki rekor enflasyon ve durgunluk endişeleri global ticari yavaşlattığından, bu tabloya önümüzdeki dönemde navlunlarda yaşanacak muhtemel düşüşler de eklendi. Öte yandan Avrupa piyasaları, aşağı yönlü monomer beklentileri, işletim oranlarının inmesine sebep olan fahiş elektrik maliyetleri ve enflasyonun tüketim üzerindeki olumsuz etkisi arasında uzun bir tatilden dönmeye başladı. Oyuncular ayrıca, liman sorunlarından dolayı artan stoklar nedeniyle önümüzdeki dönemde Amerikan malı PE ve PVC’nin tonajlarını yakından takip edecek. ABD’de devam eden kasırga sezonunun nasıl şekilleneceği, yıl sonuna yaklaşan global piyasalar için hayati bir soru olmaya devam ediyor. Türkiye’nin PP piyasasındaki hava, fiyatlardaki serbest düşüşünün ardından artan talebin satıcılara güven tazeletmesiyle beraber ayın ikinci yarısında döndü. Satıcılar, stok baskısının hafiflemesi ve üretim maliyetlerini gerekçe göstererek önceki cazip teklifleri vermemeye başladı ve piyasa temkinli bir şekilde toparlandı. AYPE CIF Türkiye 1200$/ton seviyesini görebilir ya da altını kırabilir; LAYPE ise 1100$/ton veya altındaki seviyelere sahne olabilir. YYPE’ye gelince, LAYPE ile daralan fark ve nispeten mütevazı arz, düşüşleri kontrol altında tutabilir. AYPE’ye olan talep, LAYPE tüketicilerinin daha rekabetçi olan bu ürüne yönelmesi durumunda temkinli bir iyileşme gösterebilir. Birçok kaynağa göre, genel olarak Eylül ayındaki düşüşlerin ardından PE pazarı dibi görebilir. PVC en sonunda stabilize oldu. Türkiye’nin Avrupa karşısında yaklaşık 800$/tonluk devasa bir indirimle işlem görmesinin yanı sıra, Çin ve Güneydoğu Asya gibi piyasalar üzerinde prim kaybetmesi Eylül ayı için çoğunlukla stabil beklentileri destekliyor. Trinseo ve Avrupa'daki bağlı şirketleri bugün tüm polistiren (PS) kaliteleri için 1 Eylül 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere fiyat indirimi açıkladı. Buna göre, "Styron" genel amaçlı polistiren kaliteleri (GPPS) metrik ton başına -200 Euro; "Styron" ve "Styron A-Tech", "Styron C-Tech" ve "Styron X-Tech" yüksek etkili polistiren kaliteleri (HIPS) metrik ton başına -200 Euro indirimli olacak.

Enerji ve Petrol:

AA haberine göre; Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), konutlarda eylül itibarıyla geçerli olacak elektrik tarifesine %20 zam yapıldığını bildirdi. EPDK'den yapılan açıklamada, salgının etkilerinin küresel ekonomilerde etkisini sürdürdüğü bir dönemde başlayan Rusya-Ukrayna savaşının başta Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm dünya enerji piyasaları için ağır sonuçları beraberinde getirdiği belirtildi. "Küresel enerji krizi" olarak da yorumlanan bu süreçte tüm ham madde fiyatlarında olağanüstü artışlar yaşandığına işaret edilen açıklamada, şunlar kaydedildi: "Bu durum ülkemizdeki enerji üretim maliyetlerini de olumsuz etkilemiştir. Özellikle son aylarda küresel piyasalardaki enerji ham madde fiyatlarındaki artışların belirli seviyeleri geçmesi sebebiyle nihai elektrik tarifelerinde mesken ve tarımsal faaliyetler abone grupları için %20, kamu ve özel hizmetler sektörü ile diğer aboneler grubu için %30, sanayi abone grubu için %50 artış yapılmıştır. Bu artışla beraber 100 kilovatsaat elektrik tüketimi olan bir mesken abonesi için ödenecek tutar 173,46 lira olmuştur." Yeni tarifeler 1 Eylül'den itibaren geçerli olacak. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), doğal gazda eylül itibarıyla geçerli olacak konut tarifesinde ortalama %20,4, KOBİ'lerde %47,6, sanayi tarifesinde %50,8 ve elektrik üretim amaçlı tarifede %49,5 zam yapıldığını bildirdi. BOTAŞ'ın internet sitesinde eylül tarifesine ilişkin yer alan duyuruda, bu artışlara rağmen özellikle konutlarda kullanılan doğal gazda tüketicilere %80'in üzerinde destek verilmeye devam edildiği belirtildi. İthal bir enerji kaynağı olan doğal gazın %99'undan fazlasının yapılan uluslararası anlaşmalar çerçevesinde yurt dışı arz kaynaklarından temin edildiği kaydedilen açıklamada, dünyada salgının etkisinin azalmasıyla artan gaz talebine bağlı olarak küresel enerji piyasalarındaki doğal gaz fiyatlarında yüksek artışlar meydana geldiği aktarıldı. Açıklamada, Avrupa'nın en büyük doğal gaz tedarikçisi konumundaki Rusya ile Ukrayna savaşı sonrasında gaz fiyatlarındaki yükselişin devam ettiği belirtilerek, salgın öncesine göre küresel piyasalardaki gaz fiyatlarının %2000 yakın yükseldiği ve buna karşın küresel piyasalardaki gaz fiyatlarının bugüne kadar tüketicilere aynı oranda yansıtılmadığı vurgulandı. Bağımsız yayın organı Evsel Enerji Fiyat Endeksi ve EUROSTAT verilerine göre, konutlarda ve sanayi kuruluşlarında Avrupa ülkeleri arasındaki en düşük fiyatlı doğal gazın Türkiye'de kullanıldığı kaydedilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: "1 Eylül 2022 itibarıyla tüketicilerimizi imkanlar çerçevesinde asgari düzeyde etkileyecek şekilde doğal gaz satış fiyatlarında bir düzenleme yapılması maalesef zorunlu hale gelmiştir. Bu kapsamda, 1 Eylül'den itibaren geçerli olmak üzere, konutlarda kullanılan doğal gazın nihai satış fiyatlarında ortalama %20,4, KOBİ'lerde kullanılan doğal gazın nihai satış fiyatında ortalama %47,6, sanayide kullanılan doğal gazın nihai satış fiyatında ortalama %50,8 ve elektrik üretimi için kullanılan doğal gazın nihai satış fiyatlarında ortalama %49,5 oranında artış yapılmıştır."

Yurtiçi pompa fiyatları Ağustos ayında, Motorin’de %9,57 artarken, Benzin’de %9,61 azaldı. Bu şekilde Motorin ve Benzin arasındaki fiyat farkı 6,77 TL’e çıkmış oldu. Dünya haberine göre, ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), petrol piyasasında arz yönlü belirsizliklerin arttığına işaret ederek, bu yıla ilişkin Brent türü ham petrol fiyatı tahminini yukarı yönlü revize etti. EIA'nın "Ağustos 2022 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"nda, bu yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 104,78 dolar olacağı tahmin edildi. Bu rakam temmuz ayı raporunda 104,05 dolardı. Raporda, Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatının da bu yıl için 98,71 dolar olacağı öngörüldü. WTI'nın varil fiyatı temmuz ayında 98,79 dolar olarak tahmin edilmişti. Gelecek yıl ise Brent türü ham petrolün varil fiyatının 95,13 dolar, WTI türü ham petrolün varil fiyatının ise 89,13 dolar olması bekleniyor. Raporda, piyasalarda artan belirsizliğe işaret edilerek, bu belirsizliklerin Rusya-Ukrayna Savaşı, AB yaptırımlarının Rus petrol üretimine etkisi, OPEC+ grubunun üretim kararları, ABD petrol ve doğal gaz üretiminin artış hızıyla ilgili olduğu ifade edildi. Goldman Sachs; 2022'nin 3. ve 4. Çeyreği için Brent Ham Petrol fiyat beklentisini 130-140 USD/Varil’den, 110-125 USD/Varil’e indirdi. 2023 için ise 125 USD/varil beklentisini değiştirmedi.

Döviz Kurları:

TCMB 31 Ağustos 2022 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %1.55’lik artış ile 18,20 TL; EUR döviz satış kuru bazında %0.77’lik azalış ile 18,19 oldu. EUR/USD paritesi ise Ağustos ayında %2.28 azalarak, 0.9993 seviyesine geriledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ağustos tarihli Piyasa Katılımcıları Anketine göre cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi  bir önceki anket döneminde 18,99 TL iken, bu anket döneminde 19,65 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 20,92 TL ve 22,03 TL olarak gerçekleşmiştir. Habertürk’e göre, Yeni Orta Vadeli Program (OVP)'de hükümetin dolar kuru tahminleri de ortaya çıktı. Programdaki gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) hedeflerinden yapılan hesaplamaya göre bu yılın ortalama dolar kuru tahmini 16.62 TL. Kurun 2023'de ortalama 21.52 TL, 2024'te 24.62 TL, 2025'te ise 25.77 TL olacağı varsayıldı. Dolar tahminlerinde 2022-2024 OVP'sine göre önemli oranda artış yaşandı. Bir önceki OVP'de ortalama dolar/TL tahmini 2022 için 9.27, 2023 için 9.77 ve 2024 yılı için 10.27 olarak açıklanmıştı. Cumhuriyet haberine göre, HSBC, son çeyrekte turizm gelirlerinin desteğinin azalmasıyla cari açığın daha da genişleyebileceğine işaret ederek, Dolar/TL tahminini 2022 yıl sonu için 17.5’ten 19.5’e, 2023 ikinci çeyrek sonu için de 18.2’den 21’e yükseltti. Banka tarafından, Türk Lirası'nın son aylarda yükselen enflasyonun reel faizleri daha da baskılaması, liralaşma stratejisinin ilk çoşkusunun kalmaması ve cari açığın genişlemesiyle birlikte değer kaybettiğine işaret edildi. Para politikası duruşunda önümüzdeki dönemde değişiklik olacağına dair bir işaret bulunmadığı belirtilen notta, kur korumalı mevduatın yurt içi yerleşiklerin büyük döviz alımlarını önlemede rol oynamaya devam ettiği değerlendirmesi yapıldı. Bir Reuters anketine göre, ABD faiz oranları yükselirken ve ekonomi emsallerinden daha iyi performans gösterirken, dolar bu yılın geri kalanında ve bir sonrakinde hesaba katılması gereken bir güç olmaya devam edecek. Yüksek faiz oranı ve güvenli liman görünümü ile doların daha uzun süre güçlü kalması muhtemel görünüyor. Euro tarafında ise, Rus gazının olmadığı bir kış beklentisinin çökmesiyle %13 düşüşle yirmi yılın en düşük seviyesi olan 0,9876 dolara ulaşmıştı. Uzmanlara göre Avrupa Merkez Bankasının 75 baz puanlık artış beklentisinin etkisi de zayıf oldu.

Yurtiçi Fiyat  ve Maliyet Endeksleri:

TUİK verilerine göre, 2022 yılı Ağustos sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %1,93; bir önceki yılın Aralık ayına göre %60,99 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %111,98 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %2,41, bir önceki yılın Aralık ayına göre %74,13, bir önceki yılın aynı ayına göre %143,75 ve on iki aylık ortalamalara göre %105,39 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %153,28, imalatta %125,43, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %348,39 ve su temininde %90,01 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %127,82, dayanıklı tüketim malında %99,54, dayanıksız tüketim malında %124,14, enerjide %303,48 ve sermaye malında %96,53 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %4,10 artış, imalatta %2,94 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %1,07 azalış ve su temininde %4,03 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %3,20 artış, dayanıklı tüketim malında %4,55 artış, dayanıksız tüketim malında %3,69 artış, enerjide %1,71 azalış ve sermaye malında %3,03 artış olarak gerçekleşti. ıllık en düşük artış; %56,10 ile giyim eşyası, %70,64 ile diğer ulaşım araçları, %78,65 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %348,39, ham petrol ve doğal gaz %239,24, kok ve rafine petrol ürünleri %233,94 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en yüksek azalış; %6,12 ile ham petrol ve doğal gaz, %5,78 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %2,54 ile ana metaller alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık tütün ürünleri %14,74, diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri %9,31, temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları %6,92 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.