Gürkan Hüryılmaz
GENEL GÖRÜNÜM
Değerli Meslektaşlarımız,
Boğaziçi Üniversitesi ve TÜSMOD ortaklığı ile gerçekleştirdiğimiz, 108 saatlik “Satınalma ve Tedarik Zinciri Yönetimi” sertifika programımızın 5. Dönemi 2 Mart 2022 günü başladı. Alanında, uluslararası sertifika ve mesleki milli ünvan hakkını aynı anda sağlayan tek sertifika program olma özelliği taşıyan programa, bu dönem 20’nin üzerinde meslektaşımız kayıt yaptırdı. Boğaziçi Üniversitesi akademisyenleri ve konusunda uzman iş hayatında aktif görev yapan TÜSMOD eğitmenleri tarafından yürütülen derslerde, güncel teorik bilgiler, uygulama örnekleri ile pekiştirilyor. Bu program ile “Satınalma Mükemmellik Modeli” bilinci arttırılarak, ülkemizdeki satınalma organizasyonlarının profesyonel hale getirilmesi hedefleniyor.
Rusya-Ukrayna savaşı emtia fiyatlarına ve tedarik darboğazlarına oluşan etkisi ile tüm meslektaşlarımızı yakından ilgilendiriyor. Euronews haberine göre; ABD ve Avrupa'nın Rus ürünlerine toplu yasak getirme riski ve İran görüşmelerindeki gecikmeler, dünya piyasalarında ciddi bir stagflasyon riski olarak algılandı. Petrol ve altın fiyatları yükselirken hisse senetleri düştü. Dolar, kısmen güçlü kalsa da %2.3'lük tırmanışını sürdüremedi. Fed yetkilileri politika normalleştirme planlarına devam etmeye istekli görünüyor bu nedenle endeksin 100'ün üzerine çıkması son derece mümkün. Rusya-Ukrayna ihtilafı soğuma belirtisi göstermediği için her türden emtia ise yükselişe geçti. Altın, güvenli liman olma statüsünden yararlandı ve yaklaşık %2'lik artışla ons fiyatı 2000 doların üzerini gördü. Brent petrol ise %18 artış kaydeden en son 9,95 dolarlık artışla 128,06 dolardann işlem gördü. 1915 yılından bu yana güne en güçlü başlangıçlarını yapan emtialar arasında %19 ile nikel, %15 ile alüminyum, %12 ile çinko ve %8 ile bakır da bulunuyor. Bunların yanı sıra buğday vadeli işlemlerinde %60 ve mısırda ise %15 artış var. Avrupa para birimi olan Euro ise darbe aldı ve geçen hafta dolar karşısında %3 düşüşle 2020 ortasından bu yana en düşük seviyesine 1,0872’e kadar geriledi. Euro, güvenli liman olarak referans kabul edilen İsviçre Frangı karşısında da değer kaybetmeye devam ederek 2015'in başından beri ilk kez 1.0000'in altına düştü ve İsviçre merkez bankasının olası müdahalesi ihtimalini artırdı. AB içerisinde birliğin değerleri ile en sorunlu üye olan Macaristan'ın para birimi Florint de Euro karşısında tarihi dip yaşayarak 390 seviyesini gördü. Bu sıçramaların tüketiciler üzerinde oldukça olumsuz etkileri olacağı tartışılıyor. Küresel ekonomik büyümeye de potansiyel bir darbe indirebileceği konuşuluyor. S&P 500 hisse senedi vadeli işlemleri yüzde 1,3 ve Nasdaq vadeli işlemleri de yüzde 1,7 oranında düşüş gördü. ABD 10 yıllık tahvil getirileri de Ocak ayının başından bu yana en düşük seviyesine geriledi. Çalkantılı bir haftanın ardından Rus Rublesi ise en kötü etkilenen para birimi oldu. Kısa bir süre 130'un üzerine çıkan Ruble pazartesi günü dolara karşı 125 civarında tutundu. Daha Şubat ayında 73 seviyesinde olan Ruble'nin %50'lik düşüş yaşaması Rus ekonomisini dar boğaza sokabilir. Japon borsası Nikkei %3,4 düşerek 15 ayın en düşük seviyesine inerken, Japonya dışındaki en geniş Asya-Pasifik hisseleri endeksi olan MSCI %2,4 kaybetti. Geçen hafta %21 tırmanan Brent petrol, Rusya petrolünün ABD ve Avrupa tarafından yasaklanması riskiyle daha da güçlendi. Uzmanlar Batı'nın, Rusya'nın enerji ihracatının çoğunu kesmesi halinde küresel piyasalarda büyük şok yaşanacağını ileri sürüyor. Rusya'nın 5 milyon varillik ihracat kaybı yaşaması halinde, petrol fiyatlarının iki katına çıkarak varil başına 200 dolara gelebileceği ve küresel olarak ekonomik büyümeyi düşürebileceği tahmin ediliyor. Uluslararası Para Fonu (IMF), Ukrayna'da devam eden savaş ve ilgili yaptırımların küresel ekonomi üzerinde "ağır" bir etkisi olacağını belirterek, Ukrayna'nın 1,4 milyar dolarlık acil finansman talebinin en erken gelecek hafta değerlendirilmesinin beklendiğini bildirdi. Buğday ve diğer tahıllar dahil olmak üzere enerji ile emtia fiyatlarının yükseldiğine işaret edilen açıklamada, bunların tedarik zinciri kesintileri ve COVID-19 salgınından toparlanmadan kaynaklanan enflasyonist baskılara katkıda bulunduğu ifade edildi. Açıklamada, fiyat şoklarının tüm dünyayı etkileyeceği vurgulanarak, "Çatışma tırmanırsa, ekonomik zarar daha da yıkıcı olacaktır." ifadesi kullanıldı. IMF'nin açıklamasında, Rusya'ya yönelik yaptırımların da küresel ekonomi ve finans piyasaları üzerinde önemli etkileri olacağına dikkati çekildi.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve Saygılarımla.
Metal-Demir-Çelik:
Birçok emtia gibi metal fiyatları da Ukrayna-Rusya savaşından yukarı yönlü etkileniyor. Dünya haberine göre, Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilim arttıkça, küresel emtia piyasalarına yayılma riski de artıyor. İki ulusa karşı bir çatışma ve/veya Rusya'ya karşı sert yaptırımlar, emtia piyasalarını önemli ölçüde sıkışıklık yaratma potansiyeline sahip. Ukrayna'yı işgal etmesi halinde Batı’nın Rusya'ya karşı sert yaptırımlarla tepki göstermediği bir senaryo kısa vadede belirsizlik artmasına rağmen emtia piyasaları üzerinde fiyatların sınırlı yükseldiği bir ortam oluşturabilir. Bununla birlikte, Batı'nın önemli Rus endüstrilerini hedef alan yaptırımlarla sert tepki verdiği bir senaryoda, bunun emtia piyasalarında büyük bir etkisi olabilir. Potansiyel olarak enerji, metal ve tarım piyasalarında önemli bir arz sorunu ortaya çıkmasına yol açabilir ve bu da zaten beklentilerin güçlü olduğu emtia varlık sınıfında ciddi fiyat artışlarını tetikleyebilir. Bazı sektörlere yaptırım uygulanmasa bile, finansal yaptırımlar ödemelerin yapılmasına engel olacağı için ticareti zorlaştırabilir.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Şubat ayını %3.71’lik artış ile 9.972 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %16.69’luk azalış gösterdi. Dünya haberine göre; Rusya geçen yıl 920.000 ton rafine bakır üretirken, Nornickel 406.841 tonla dünya toplamının yaklaşık %3.5’ini gerçekleştirdi. UMMC ve Russian Copper Company diğer iki büyük Rus üretici. Küresel bakır üretiminde 8’inci büyük olan Rusya’nın ana ihracat pazarları Asya ve Avrupa. Bakır vadeli işlemleri artan talep ve jeopolitik sıkıntılar nedeniyle ton başına 10 bin doların üzerinde işlem görmeye devam ediyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Şubat ayını %12.17’lik artış ile 3.448 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %3.04’lük artış gösterdi. Alaşımlı Alüminyum fiyatları ise Şubat ayını %8.33’lük artış ile 2.692 USD/ton seviyesinde tamamladı. Dünya haberine göre; Alüminyum fiyatları, düşük stoklar ve daha fazla arz kesintisine ilişkin endişeler nedeniyle tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 3.313 dolara ulaştıktan sonra 3.270 dolar civarına çekildi. Dünyanın en büyük metal tedarikçilerinden birine yaptırım ihtimalinden dolayı fiyatlar, 1 yıl öncesine göre %54 artmış durumda. Küresel alüminyum arzının yaklaşık %6'sını oluşturan Rusal, 2021'de tahmini 3.8 milyon ton alüminyum üretti. Madenci ve emtia tüccarı Glencore , Rusal'dan birincil alüminyum satın almak için 2025'e kadar devam eden uzun vadeli bir anlaşmaya sahip. Rusal üzerindeki yaptırımların küresel alüminyum pazarındaki etkisini görmek için çok geriye gitmemize gerek yok. ABD'nin Rusal'a yönelik yaptırımları, 2018'de alüminyum pazarını sarsmıştı. Küresel alüminyum pazarı şu anda açık veriyor ve bu nedenle bu akışlardaki herhangi bir kesinti, pazarı daha fazla açık vermeye itecek. Yaptırımların, Avrupa alüminyum izabe tesislerindeki üretim üzerinde de bir etkisi olabilir. Avrupa'daki fabrikalar, yüksek elektrik fiyatları nedeniyle kapanmak zorunda kalıyor. Yaptırımların Rus gaz akışını etkilediği bir senaryoda Avrupa’daki alüminyum üreticileri kapasitelerini daha da kısmak zorunda kalacak.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Şubat ayını %10.68’lik artış ile 25.230 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %11.60’lık azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Mart 2022 prim fiyatlarını; 430 kalite için 14 EUR/ton artış, 304 kalite için 184 EUR/ton artış ve 316 kalite için 239 EUR/ton artış ile açıkladı. Dünya haberine göre; Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi, dünya nikelinin yaklaşık %10'unu sağlayan Norilsk Nickel için tehdit. Nornickel, dünyanın en büyük rafine nikel üreticisi konumunda. 2021'de 2,7 milyon ton olarak tahmin edilen küresel maden üretiminin 193.006 tonla %7'sini üretti. Uzun vadeli sözleşmeler kapsamında küresel endüstriyel tüketicilere satış yapıyor. Yatırımcıların arz kesintileri konusunda giderek daha fazla endişe duymasıyla nikel vadeli işlemleri ton başına 24.600 doların üzerine çıkarak 10.5 yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Bu arada, LME'ye kayıtlı depolardaki nikel stokları, paslanmaz çelik ve pil sektörlerinden gelen talebin güçlü kalması nedeniyle Nisan ayından bu yana %69 düşüşle 83.328 tona geriledi. Nikel fiyatları, stokların düşük olduğu bir sırada Rusya'ya yaptırımların tedarik bozulmalarına yol açacağı endişesiyle artış yaşadı.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Şubat ayını %0.84’lük artış ile 3.705 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %7.08’lik azalış gösterdi.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Şubat ayını %4.90’lık artış ile 2.400 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %15.53’lük azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %7.00’lık artış ile 45.525 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %5.82’lik azalış gösterdi.
Demir Cevheri fiyatları, Şubat ayını %2.82’lik azalış ile 138 dolar/ton seviyelerinde kapattı. Dünya haberine göre; Dünya Çelik Birliği'ne göre, Rusya yıllık 76 milyon ton çelikle küresel üretimin %4'ünü gerçekleştiriyor. Severstal, NLMK , Evraz,, MMK ve Mechel Rusya'nın ana üreticileri konumunda. Üretimlerinin yaklaşık yarısını başta Avrupa olmak üzere birçok pazara ihraç ediyor. Ülkenin demir sektöründe demir cevheri üreten Metalloinvest ve çelik boru üreten TMK öne çıkıyor. Ülkenin çelik ihracatının büyüklüğü 2020’de 16 milyar dolara ulaşmıştı. Dünya çelik üretimi Çin'de talebin azalması ve Avrupa'daki yüksek enerji fiyatları nedeniyle Ocak ayında %6.1 düştü. Çelik üretimi AB ülkelerinde %6.8, Türkiye'de ise %7.8 geriledi. Dünya Çelik Birliği'nin dün yayımladığı verilere göre dünyanın en büyük çelik üreticisi ve tüketicisi olan Çin'de görülen %11.2 düşüşün ardından küresel çelik üretimi Ocak ayında 155 milyon tona geriledi. Çin'de gayrimenkul sektöründeki sorunlar ve hükümetin kış olimpiyatları sırasında hava kirliliğini azaltma girişimleri nedeniyle talepte azalma görüldü. Capital Economics emtia ekonomisti, "Bu yıl yapı çeliklerine olan talebin azalmasını beklediğimiz için Çin'in çelik üretiminin yakın zamanda güçlü bir şekilde toparlanmayacağını düşünüyoruz" dedi. AB'de, tedarik zinciri darboğazları ve tırmanan enerji fiyatlarının başta otomotiv sektörü olmak üzere endüstriyel faaliyetler üzerinde baskı oluşturmasıyla çelik talebinde bu yıl keskin bir düşüş görülmesi bekleniyor. Öte yandan, Hindistan'da çelik üretimi %4.7, ABD'de %4.2 ve Rusya'da %3.3 arttı. Nornickel aynı zamanda dünyanın en büyük paladyum üreticisi ve önemli platin üreticileri arasında. Geçen yıl 2.6 milyon ons paladyum yani küresel maden üretiminin %40'ını Rusya yaptı. 641.000 ons platin üretimiyle toplam platin üretiminin %10’unu da Rusya’dan geldi. Nitekim Rusya ile Ukrayna krizi fiyatlara belirgin şekilde yansıyor. Paladyumun ons fiyatı Rusya’nın tedarikinin azalacağı endişesiyle 2.300 doların üzerinde yani Eylül 2021’den bu yana en yüksek seviyelerde bulunuyor. Platin fiyatları da yine Rusya kaynaklı endişelerle 13 haftanın en yüksek seviyesinde 1.070 dolar/ons seviyesinden satılıyor. Fiyatların yukarı doğru hareketlenmesinde, otomotivde çip krizinin azalacağı beklentisi de etkili oluyor.
Plastik ve Kauçuk:
Şubat ayında plastik fiyatlarında ortalama %0.10’luk artış görülürken, en yüksek artış %1.76 ile EVA fiyatlarında görülürken, en yüksek düşüş -%1.80 ile EPS fiyatlarında görüldü. Chemorbis Türkiye haberlerine göre; PP piyasası Mart ayına maliyet kaynaklı artışlarla başladı. Avrupa’da, Mart ayı propilen kontratları 95€/tonluk artışları takiben yeni bir rekor kırdı. Ayrıca, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ve talebin pandemiden güçlü toparlanması sonucunda doğan tedarik sıkışıklığına dair endişeler ham petrol piyasalarındaki artışı perçinlendi. Mart ayı ithal PE fiyatları hafta ortası itibarıyla türe bağlı olarak 100-150$/tonluk keskin artışlarla açıklandı. Artan petrol ve nafta piyasalarının yanı sıra Rusya’dan teslimatlarla ilgili belirsizlikler ve Avrupa’da 95€/ton yükselen etilen kontratları nedeniyle Orta Doğu’dan halihazırda üç haneli artışlar bekleniyordu. İlk raporlara göre, tedarikçiler zam hedeflerini elde etmeye başladı. Orta Doğu menşeli AYPE teklifleri 150-160$/ton artışla CIF Türkiye, %6,5 gümrük vergisine tabi 1730-1760$/tonda değerlendirildi. Aynı koşullarla filmlik LAYPE C4 için 1530-1550$/ton, YYPE için ise 1480-1500$/tona yükselen aralıklar 100-120$/ton artışa işaret etti. PVC oyuncuları bu hafta şimdiye dek çok sınırlı sayıda ithal ve yurtiçi teklif bildirdi. Bunun nedeni, çoğu satıcının petrol piyasalarında Rusya-Ukrayna krizi tarafından tetiklenen artış eğilimini neden göstererek fiyatlarını ertelemesiydi. Hafta ortasına gelindiğinde, hem Brent hem de NYMEX petrol fiyatları, tedarik endişeleri nedeniyle 110$/varili aştı. Bu durum emtia piyasaları ve ekonomiler üzerinde artan enflasyon baskılarına dair ilave tedirginliklere yol açtı. Vergisiz PVC K67 gösterge olarak 40-50$/ton artışla CIF Türkiye, peşin ödemeli bazında 1850-1920$/tonda yer aldı. Düzenli tedarikçilerden ithal tekliflerin olmaması oyuncuları diken üzerinde tuttu. Vergisiz Kore menşeleri için CIF Türkiye 1850-1900$/ton aralığında birkaç fiyat konuşuldu. Yurtiçi piyasada, PVC K67 haftalık bazda 50$/ton artışla depo teslim Türkiye, KDV dahil bazında 2350-2400$/tonda değerlendirildi. Gösterge fiyatlar alt sınırda 30$/tonluk artışlarla K70 için 2700-2750$/ton ve K58 için 2650-2700$/tonda yer aldı. thal piyasada, Çin malı şişelik PET teklifleri 30$/ton artışla CIF Türkiye, %6,5’e tabi, peşin ödemeli bazında 1580-1600$/tonda değerlendirildi. Bu menşe için ithal fiyatlar, FOB Çin bazında yükselen tekliflerin yanı sıra fahiş konteyner navlun ücretleri ve lojistik aksaklıklar ile paralel olarak geçen haftanın kayıplarını telafi etti. ChemOrbis Fiyat Endeksi’nin haftalık ortalama verilerine göre, genel ithal şişelik PET piyasası Mart 2013’den beri görülen en yüksek seviyesine ulaştı. Yurtiçi piyasada, bir üreticinin liste fiyatları 30$/ton artarak, FD/depo teslim, KDV dahil, peşin ödemeli bazında ortalama 1750$/tonda bildirildi. Başka bir yurtiçi üreticinin Haziran teslimatlı mallar için liste fiyatları 30$/ton artışla 1650$/tonda yer alırken, hemen teslim mallar için liste fiyatları benzer artışlar kaydederek aynı koşullarda 1700$/tondan bildirildi. ABS piyasası, petrol fiyatlarındaki artışa ve hammadde piyasalarına tepki verdi. Avrupa’da Mart ayı stiren kontratları 93€/ton artışla yapılırken, bütadien kontratları Şubat ayına kıyasla 100€/ton artışla yapıldı. Güney Koreli bir tedarikçinin ABS natürel enj. teklifleri son seviyelerine kıyasla 50$/ton artışla CIF Türkiye, peşin ödemeli, vergiden muaf olarak 2700$/ton seviyesine yükseldi. Buna göre, Güney Kore malı ABS natürel enj. teklifleri 50$/ton artışla CIF Türkiye, peşin ödemeli, vergiden muaf olarak 2620-2700$/ton seviyesinden değerlendirildi. Haftanın başlarında, İran malı ABS natürel enj. teklifleri de CPT, %6,5 gümrük vergisine tabi, peşin ödemeli 2500$/tona ulaşmıştı. ChemOrbis Fiyat Endeksi’ne göre, fiyatların bu hafta yön değiştirmesinin ardından genel ithalat menşeleri 2021 Aralık ayının ikinci yarısından bu yana görülen en yüksek seviyelerine ulaştı. Yurtiçi ABS natürel enjeksiyon aralığı değişmedi veya 50$/ton artışla Türkiye depo teslim, KDV hariç 2700-2850$/tonda değerlendirildi.
Kağıt ve Kereste:
Yurtiçi kağıt fiyatlarındaki artış Şubat ayında da yaklaşık %4,5 seviyelerinde gerçekleşti. Bazı kartonlarda geçici düşüşler görülmesine rağmen, genel olarak yükseliş trendi devam etti. TÜSMOD Kağıt fiyat endeksi son 12 ayda ortalama %164’lük artış gösterdi. DW haberine göre; yayıncılık sektöründe kâğıt krizi sürüyor. Yayıncılar kurdaki artış ve tedarik sorunu nedeniyle ithal edilen kâğıda erişim sağlamakta zorlanmaya devam ediyor. LeMan Dergisi'nin Twitter hesabından "Belki önümüzdeki hafta çıkamayacağız. Kâğıt bulamıyoruz" paylaşımı, kâğıt sorununu tekrardan gündeme getirdi. DW Türkçe'ye konuşan LeMan Dergisi Genel Yayın Yönetmeni, söz konusu paylaşımı okurları bilgilendirmek amacıyla yaptıklarını, beklediklerinden fazla tepki aldıklarını söyledi. Yaşadıkları sorununun kaynağını "Biz stoklu çalışıyoruz ama uzun süredir tedarik sorunu yaşıyoruz. Bu sorun hem Türkiye'nin içinde bulunduğu şartlardan kaynaklanıyor hem de global bir sorun. Tedarik zincirinde bir kırılma var. Selüloz fiyatları inanılmaz arttı" diye anlattı. Tedarik sorununa kur baskısı da eklenince kâğıt temininde zorlandıklarını dile getiren LeMan, "Türkiye'de onlarca yıldır çıkan süreli yayınlar bile çok zorlanıyor. Bu durumu bir drama dönüştürmeden nasıl çözüme kavuşturacağımız konusunda ortada çok fazla soru var. Şu an Türkiye'de süreli yayın yapmak, birtakım yandaş yayınlar gibi beslenmiyorsanız neredeyse imkânsız hale geliyor" diye konuştu. Pandemi, kâğıt üretimini doğrudan olumsuz yönde etkiledi. Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı da, dünya genelinde kâğıt üretimi konusunda sıkıntılar yaşandığına dikkat çekerken; Çin'deki fabrikaların üretimi durdurmalarıyla beraber dünyanın ciddi bir selüloz sıkıntısıyla karşı karşıya kaldığını söyledi. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, geçen sene ortalama fiyatı en fazla artan ürün %168 ile kâğıt oldu. Geçen sene 650 dolar olan bir ton birinci hamur kâğıt fiyatının bugün 1.350-1.400 dolara çıktığı dile getirildi. Kâğıt sorunu Haziran ayına kadar sürebilir. Sadece kâğıt değil, ithal edilen boya, tutkal gibi malzemeler dolayısıyla artış gösteren matbaa maliyetleri de sektörü etkiliyor. Euwid haberlerine göre; Fransa'da karton fiyatları Ocak ayındaki yükselişin ardından Şubat ayında da değişmedi. Ancak karton levha üreticileri, müşterilerini 1 Mart veya 1 Nisan'dan itibaren geçerli olacak zamlar konusunda bilgilendirdi. Satıcılar Mart ayında değişen enerji ek ücretleri talep edecekler. Son zamların enerji maliyetlerindeki aşırı artışı karşılamaya yetmediğini ve bu nedenle Mart veya Nisan aylarında artışın gerekli olduğu belirtildi.
Enerji ve Petrol:
Yurtiçinde Elektrik ve Doğalgaz fiyatları Şubat ayı için genellikle sabit kaldı. NTV haberine göre, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) internet sitesinde mart ayına ilişkin tarife tablosu yayımlandı. Buna göre, BOTAŞ'ın konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine martta uygulayacağı satış fiyatı sabit kalarak 1000 metreküp doğal gaz için 1860 lira oldu. Sanayi abonelerinin tarifesinde de 1000 metreküp gazın fiyatı 6 bin 300 lira olarak kayda geçti. Elektrik üretim amaçlı tarife ise %18,3 artışla 1000 metreküp doğal gaz için 7 bin 450 liraya çıktı. BloombergHT haberine göre, Rusya'nın Ukrayna saldırısı sonrasında Avrupa'da doğalgaz fiyatlarını artırdı. Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de işlem gören nisan vadeli kontratların fiyatı 194 euroya ulaştı. Böylece, Avrupa'da doğal gaz kontratlarında megavatsaat fiyatı dünkü kapanışa kıyasla yaklaşık %60 arttı. Fiyatlar, Rusya-Ukrayna savaşı, Rusya'ya karşı uygulanan ekonomik yaptırımların etkisi ve doğal gazda tedarik kesintileri endişeleriyle yükseliyor. AB ülkeleri, mevcut durumda doğal gaz ihtiyacının yaklaşık %40'ını Rusya'dan tedarik ediyor. EPDK'nin açıklamasına göre, düşük kademe elektrik tüketim limitinin günlük 8 kilovatsaate çıkarılmasıyla 32 milyon mesken abonesi yani mesken abonelerinin %81'i bu dilimde yer alacak. Yapılan %10'luk KDV indirimiyle mesken abonelerinin günlük 8 kilovatsaate kadar olan tüketim miktarları için nihai fiyat, kilovatsaat başına 1 lira 26 kuruş, günlük tüketimlerin 8 kilovatsaat üstündeki kısım için ise 1 lira 89 kuruş olarak uygulanacak. Söz konusu fiyatlar ve oranlar, 1 Mart itibarıyla geçerli olacak. EPDK'nin örnek hesaplamasına göre, 30 günlük fatura döneminde 240 kilovatsaat tüketimi olan bir mesken abonesi şubatta ödediği 350 lira elektrik faturası yerine martta 302 lira ödeyecek. Yapılan diğer bir düzenlemeyle, ticarethane statüsündeki abonelikler için de kademe uygulamasına geçilecek. Mart ayından itibaren ilgili abonelerin günlük 30 kilovatsaate (aylık 900 kilovatsaat) kadar tüketimleri için %25 indirim yapıldı. Bu kademedeki ticarethane abonelerinin günlük 30 kilovatsaate kadar olan tüketim miktarları için kilovatsaat başına nihai fiyat 2 lira 5 kuruş olacak. Yurtiçi pompa fiyatları petrol fiyatlarının ve usd kurunun yükselmesi ile artmaya devam ediyor. Pompa fiyatları Şubat ayında ortalama %19.11 artarken, 2022 yılındaki ortalama artış %42.44 oldu. NTV haberine göre, ABD'nin ve Avrupa ülkelerinin Rusya'ya karşı açıkladığı ekonomik yaptırımlar sonrası Rus ham petrol ihracatının tamamen kesilmesi halinde petrol fiyatlarında çok yüksek bir sıçramanın gerçekleşebileceği ve Brent petrolün varil fiyatının 130 dolara çıkabileceği değerlendiriliyor. Oxford Enerji Araştırmaları Enstitüsünün raporuna göre, Rusya'dan petrol ihracatının tamamen durması durumunda risk altındaki miktar günlük yaklaşık 4,2 milyon varil civarında. Bu durumda Brent türü petrolün varil fiyatının 2022'nin üçüncü çeyreğine kadar 130 dolara kadar yükseleceği ve bu yıl ortalama 116 dolar seviyesinde seyredeceği öngörülüyor. Raporda, bu yıl petrol piyasasını şekillendiren önemli gelişmelerden birinin de uygulanan yaptırımların kaldırılarak İran petrolünün piyasaya sürülmesi olacağı belirtildi.
Döviz Kurları:
TCMB 28 Şubat 2022 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %3.19’luk artış ile 13.85 TL; EUR döviz satış kuru bazında %3.37’lık artışş ile 15.50 oldu. EUR/USD paritesi ise Şubat ayında %1.15 azalarak, 1.15 seviyesine geriledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Şubat tarihli Piyasa Katılımcıları Anketine göre cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 16,13 TL iken, bu anket döneminde 16,04 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 16,85 TL ve 16,62 TL olarak gerçekleşmiştir. Citibank EUR/USD paritesini 3 aylık dönemde 1.16, 6-12 aylık dönemde 1.16 ve uzun vadede 1.12 olarak tahmin ederken; Avrupa Merkez Bankasının faiz kararına vurgu yapan Commerzbank; EUR/USD paritesini 2022-Q1, Q2, Q3, Q4 ve 2023-Q1 için sırasıyla, 1.12, 1.14, 1.15, 1.16 ve 1.15 olarak öngörüyor.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri:
TUİK verilerine göre, 2022 yılı Şubat sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %6,02; bir önceki yılın Aralık ayına göre %17,44 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %79,72 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2022 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %7,22, bir önceki yılın Aralık ayına göre %18,43, bir önceki yılın aynı ayına göre %105,01 ve on iki aylık ortalamalara göre %56,83 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %98,70, imalatta %97,86, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %202,51 ve su temininde %33,73 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %115,13, dayanıklı tüketim malında %69,20, dayanıksız tüketim malında %70,00, enerjide %188,47 ve sermaye malında %71,90 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %6,39, imalatta %5,60, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %24,66 ve su temininde %7,37 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %5,33, dayanıklı tüketim malında %7,66, dayanıksız tüketim malında %5,38, enerjide %19,98 ve sermaye malında %4,79 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en düşük artış %33,73 ile su ve suyun arıtılması ve dağıtılması, %34,41 ile giyim eşyası, %37,68 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık ham petrol ve doğal gaz %213,67, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı %202,51 ve kok ve rafine petrol ürünleri %198,88 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en düşük artış; %1,20 ile tütün ürünleri, %2,82 ile giyim eşyası, %2,90 ile bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı %24,66, ham petrol ve doğal gaz %20,52 ve temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları %17,63 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.